Esed rejiminin devrilmesinin akabinde Suriye zindanlarında yaşanan azaplar tekrar gün yüzüne çıktı. Sednaya Hapishanesi başta 22 farklı cezaevinde, mahkumlara sistematik biçimde azap uygulayan rejim güçleri, bayanları da akıl almaz tekniklerle tutsak etti. Afrin, Azez, El Bab ve İdlib bölgelerinde yaşayan, açlıktan tecavüze kadar pek çok şiddet hareketinin öznesine dönüşen 18 bayanın yaşadıkları, Türkiye’de hazırlanan yüksek lisans tezine husus oldu. Haziran 2024’te tamamlanan tez, Suriye zindanlarının karanlık yüzünü gözler önüne serdi. Ortalarında öğretmen, ev hanımı, kuaför, sıhhat çalışanı ve öğrencilerin bulunduğu 18 bayan fidye, esir takası yahut salıverilme şartlarıyla hapishanelerden kurtuldu.
Bahçeşehir Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Global Siyaset Bilimi ve Milletlerarası İlgiler Anabilimdalı öğrencisi Cahide Hayrunnisa Çiçek’in hazırladığı ‘Suriye’de savaş bölgesindeki bayanların hapishane tecrübelerinin incelenmesi’ tezinin danışmanlığını Prof. Dr. Ayşe Nilüfer Narlı üstlendi. Tez için çadır ve konteyner kentlerde yaşayan 18 istekli bayanla İHH Azez Lojistik Merkezi’nde yüz yüze görüşen Çiçek, bayanların başlarından geçen acı olayları birinci sefer anlattığını belirtti. Tuvaleti bile olmayan küçük koğuşlarda 50-60 bayanın kaldığını anlatan Çiçek, yaşanan bir olayı şöyle anlattı: “Tecavüze maruz kalan bayanlardan biri gebe kalıyor. Karnında bebeğiyle azap görmeye devam ediyor. En son ağır yaralı halde koğuşa atıyorlar. Bayan, koğuşta can veriyor, başka bayanlar da o cesetle birlikte haftalarca tıpkı küçük koğuşta yaşamak zorunda kalıyor. Bunun üzere inanılmaz vahşet örnekleri var” dedi.
Suriye’de hapishaneye düşen bayanların, dışarı çıktıktan sonra da Esed rejimi tarafından tehdide maruz kaldığını söz eden Çiçek, “Yanlış bir şey yapıp gözümüze takılırsan seni yine mahpusa atarız diyorlar. Bu da inanılmaz bir dehşet iklimine dönüşüyor. Mesela kimi aileler mahpustan çıkan yakınlarını yıllarca hiç meskenden çıkarmamış. Kimileri konutlarını terk etmek zorunda kalmış. Daha berbatı ise hapishanede tecavüze uğradıkları için toplum da lekeli gözüyle bakarak dışlıyor. Birçok eşinden ayrılmak zorunda kalmış” formunda konuştu.
Muhalif destekçisi olduğu gerekçesiyle hapishaneye atılan 44 yaşındaki hemşire Kadan Mousa, o günleri şu sözlerle anlatıyor: Bana devrimcilerin annesi diyorlardı. Hemşire olarak çalıştığım hastanede elimden ne geliyorsa yapıyordum. Bunun sonucunda 2014’te tutuklandım. Bütün azap tiplerine maruz kaldım. Kanım yerlere ve duvarlara sıçrayana kadar dayak yedim. Ellerimden tavana asıyorlar, tekere koyup elektrik veriyorlardı. Bir daha kimseyi tedavi edemeyeyim diye parmaklarımı kırdılar. Orada yaşadıklarımı, gencecik insanları acımadan nasıl öldürdüklerini, koğuş içlerindeki kan göletlerini, tecavüzleri asla unutmayacağım. Bizler “Ya Allah!” dedikçe, onlar “Ya Beşar!” dediler. Bir tek anını bile unutmadığım bu zulümlerin hesabını kimden soracağım? Bütün bunları yapan askerler cezasız kalmamalı.”
İnsanlık onurunu ayaklar altına alan süreç akıl almaz tutuklama mazeretleriyle başlıyor. Bayanlar birden fazla sefer yolda yürürken, bir denetim noktasından geçerken, harekete katıldıkları için yahut bir akrabaları aksiyona katıldığı için gözaltına alınıyor. Yapılan azaplar ise sorumlu gardiyanın ‘canilik’ gücüne bağlı olarak değişiklik gösteriyor. Darp, aç bırakma, kanalizasyon sularının zorla içirilmesi, zorla dışkı yedirilmesi, fare üzere hayvanların yutulmaya zorlanması, bel kırılmasına yol açan kürsü azabı, ellerden tavana asma, kazık azabı, suyun içinde boğma, toplu tecavüzler, mahrem bölgelerde sigara söndürülmesi üzere…
