Avrupa genelindeki merkez bankalarının 2024’teki siyasetlerinde öncelik, borçlanmayı daha ucuz hale getiren, krediye erişimi artıran ve kolaylaştıran faizi düşürmek oldu. Ana vazifeleri fiyat istikrarını korumak olan merkez bankaları, faiz oranlarına ait karar almak için çabuk etmedi.
Enflasyonla gayrette 2022 ve 2023’te faizin süratle artırılmasının akabinde, politikayı gevşetmeye yönelik birinci adımlar somut sonuçlar sağlanınca atılabildi.
Beklenenden daha yapışkan ve kalıcı bir enflasyonla karşı karşıya kalan Avrupa merkez bankaları, faiz indirimlerine başlamak için enflasyonun amaçlarındaki düzeylere dönme eğilimi göstermesini bekledi. Fakat her ülkenin durumundaki farklılık nedeniyle Avrupa ülkelerinin merkez bankaları para siyasetlerinin gevşemesinde birebir süratte hareket etmedi ve uyumlu bir süreç izlemedi.
Bir çok ülkede, çekirdek enflasyonun daha makul kabul edilen düzeylere geri dönmesi ve global iktisattaki çok belirsizliklerin azalmasına karşın merkez bankaları temkinli davranmayı sürdürdü.
Bankanın refinansman faizi 2024 başında yüzde 4,5, mevduat faizi yüzde 4 ve marjinal fonlama faizi de yüzde 4,75 ile rekor düzeylerde bulunurken, ECB faiz indirimine lakin bu yılın ortasında yönelebildi.
ECB haziranda yılın dördüncü para siyaseti toplantısında 5 yılın akabinde birinci sefer faiz indirimine giderek üç temel siyaset faizini 25 baz puan düşürdü.
ECB’nin dönüm noktası olan bu kararının akabinde, ilerleyen süreçte yeni faiz indirimleri gelmeye devam etti. Banka en son bu ayki 25 baz puan indirimle birlikte, yılı toplamda dört faiz indirimiyle tamamladı. ECB mevduat faizini yüzde 3’e, refinansman faizini yüzde 3,15’e ve marjinal borçlanma faizini yüzde 3,40’a indirdi.
ECB’nin kararı Avro Bölgesi genelinde yavaş ekonomik büyüme düzeyi ve yüzde 2 civarındaki bankanın gayesiyle uyumlu enflasyon datalarının akabinde geldi. Avro Bölgesi’nde yıllık enflasyon kasımda yüzde 2,2 düzeyinde gerçekleşti.
Politika faizini Ağustos 2023’ten beri yüzde 5,25’te sabit tutan İngiltere Merkez Bankası (BoE) ise bir yılın akabinde birinci kere değişikliğe giderek, Ağustos 2024’te siyaset faizini 25 baz puan indirimle yüzde 5’e düşürdü. BoE, böylelikle Mart 2020’den beri de birinci sefer faiz indirimine gitmiş oldu.
Banka, eylüldeki toplantısında ise siyaset faizini beklentiler dahilinde yüzde 5’te sabit bıraktı.
BoE’nin siyaset faizindeki birinci indirimi temmuz ve ağustosta yıllık enflasyonun yüzde 2,2 düzeyinde gerçekleşmesinin akabinde geldi. Lakin BoE, son Para Politikası Kurulu metninde, enflasyonun tekrar hafif hızlanma eğiliminde olabileceğini söz etti.
İsviçre Merkez Bankası (SNB), gelişmiş ülkeler ortasında siyaset faizinde gevşeme döngüsünde bu yıl öncü pozisyonda yer aldı.
Yılda dört defa para siyaseti toplantısı yapan SNB, 2024’ün birinci toplantısının yapıldığı martta siyaset faizini 25 baz puan indirdi.
İsviçre para ünitesinin bedel kazanmasını da göz önünde bulundurarak faiz indirimi kararı alan banka, öbür toplantılarda da emsal adımlar attı.
SNB, siyaset faizini haziran ve eylül aylarında 25 baz puan, aralık ayında da 50 baz puan indirerek, 0,5’e kadar çekti.
Norveç Merkez Bankası (Norges Bank), 2024’ü siyaset faizinde hiç değişikliğe gitmeden kapattı.
Politika faizini Aralık 2023’ten beri son 16 yılın en yüksek düzeyi olan yüzde 4,5’te sabit tutan Norges Bank, bu ayki son toplantısında da bir değişiklik yapmadı. Banka enflasyonun yüzde 2’lik amaca sürdürülebilir halde geri dönmesi için sıkı para siyasetinin hala gerekli olduğunu bildirerek, birinci faiz indirimi için Mart 2025’e işaret etti.
İsveç Merkez Bankası (Riksbank), Nisan 2024’te yüzde 4 olan siyaset faizini mayısta 25 baz puan indirimle yüzde 3,75’e düşürmesinin akabinde, yıl içinde faiz indirimlerini sürdürdü. Riksbank bu ayki son toplantısında siyaset faizini 25 baz puan indirerek yüzde 2,50’ye çekti ve böylelikle siyaset faizini yıl içinde 150 baz puan düşürmüş oldu.
