Üniversiteye giriş konusunda ülkemiz başarılı bir imtihan sistemine sahip. Vakit zaman birtakım savlar ortaya atılsa da ön lisans ve lisans kısımlarına yerleşmede rastgele bir önemli sorun yaşanmadı. 

Üniversiteye giriş konusunda merkezi imtihan sistemi birinci kere 1974 yılında uygulandı. 12 Eylül darbesinden sonra YÖK’ün kurulmasıyla merkezi imtihan sistemi devam etti. ÖSS, ÖYS, YGS, LYS, YKS üzere farklı isimler altında üniversite imtihanları gerçekleştirildi.

Ekrem İmamoğlu’nun yöntemsiz yatay geçiş tartışmasıyla kamuoyunun çok bilmediği bir durum ortaya çıktı. Yatay geçiş elbet bilinen bir formül. Fakat bir üniversiteden diğer bir üniversiteye geçiş olarak bilinen bir usul. Yani geçiş yapanlar, üniversite imtihanına girmiş, bir kısım kazanmış ve o kısımda muhakkak bir muvaffakiyet elde ettiği için farklı üniversitenin birebir kısmına geçiş yapmış.

Son tartışmalar yatay geçiş konusunda farklı bir durumu gözler önüne serdi. Üniversite imtihanına girmeden yahut girip başarılı olmadan, yatay geçişle üniversiteli olunabiliyormuş. Şayet durum buysa tartışmayı şahıslardan arındırarak, açığa kavuşturmak gerekiyor. 

Girne Amerikan Üniversitesi 1987’de ilan veriyor, “Lise diploman varsa bir de yıllık 12 bin 540 sterlinin varsa gel üniversiteye kaydol” diyor. İmtihan şartı yok, tek kaide 12 bin 540 sterlini ödeyebilecek durumda olduğuna dair banka teminatı. Sonra yatay geçişle Türkiye’nin en saygın en büyük üniversitesine geçebilirsin!.. 

Tartışma işte tam da burada başlıyor. Bu tartışmaların içinden çıkmanın tek yolu var! İlgili kurumların, süreci en net detaylarıyla ortaya koymaları. 

Söz konusu 80 kişi Türkiye’de üniversite imtihanına girdi mi, girdiyse ÖSS’den ‘Kazandınız’ yahut ‘Kazanamadınız’ yazan imtihan sonuç dokümanı aldı mı? ÖSS’den ‘Kazandınız’ dokümanı aldıysa ÖYS’ye girdi mi? ÖYS sonucu ‘Yüksek öğretim programına girdi’ yahut ‘Yüksek öğretim programına giremedi’ yazan evrakı var mı?

1990 yılında 80 kişilik yatay geçiş kabul eden İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi, 85-89 yılları ile 91-95 yıllarında kaç öğrenciyi yatay geçişle kabul etti. 10 yıllık ortalama öğrenci kabul sayısı kaç?

80 öğrenciden 48’i İngilizce İşletme Kısmı 2. sınıfa geçiş yapmış. 1989 yılında imtihan sonucuyla 104 öğrencinin alındığı İngilizce İşletme’ye bir yıl sonra 48 öğrencinin yatay geçişle kabul edilmesinin bir izahı var mı?..

2. sınıfa yatay geçiş yapan öğrencilerin kaçı Türkiye’deki üniversitelerden geçiş yaptı, kaçı yabancı üniversitelerden geçiş yaptı? Yabancı üniversitelerden geçiş yapanların kaçı KKTC, kaçı diğer ülkeler ve hangi ülkeler? 

Yatay geçiş için çıkılan ilanda 14 Eylül 1990 son gün olarak ilan edilmiş. Lakin 12 Eylül yani ilan müddetinin dolmasına 2 gün kala kontenjan 60 bireyden 80 bireye çıkarılmış ve o vakte kadar başvuranların geçişi yapılmış. İlan müddeti dolmadan geçişler niye karara bağlandı. Kalan iki gün içinde başvurup kabul edilmeyenlerden daha yüksek puanı olan öğrencilerin durumu ne oldu? Bilhassa 2. sınıfa geçiş yapan 48. kişi kimdi, not ortalaması kaçtı?..

Konu siyasi tartışmalardan arındırılarak ele alınmalı. 12 bin 540 sterlinin, 495 TM ÖYS puanından yüksek olduğu bir olağandışı durum yaşanmış. Bunu aydınlığa kavuşturmak YÖK’ün, ÖSYM’nin ve İstanbul Üniversitesi’nin en önemli misyonudur. Diploma sorunu tali sıkıntıdır. Sıkıntı 12 bin 540 poundun (sterlinin) ÖYS puanını nasıl yendiğidir!..