Bütün periyotlarda insani tefekkürün ağırlaştığı sıkıntılar vardır. Problemler, ilgili olduğu durumlar nedeniyle farklı karakterlere sahiptir. Kimi sıkıntılar, bir periyoda mahsustur, o devirde bir tahlile kavuşur. Birtakım meseleler bir türlü tatminkâr bir tahlile kavuşamaz ve süreç içinde yerini öteki sıkıntılara bırakır. Birtakım sıkıntılar muhakkak bir periyottan çok pek çok devri içeren uzun erimli süreçlerin problemleridir. O süreçte çözülebilir veya diğer bir süreç başladığı için sorun olmaktan çıkar.
Sorunlar da tıpkı hayatın kendisi üzeredir. Ferdi olduğu kadar müşterektir. Ne tek başına dünyaya gelebiliriz ne de tek başına hayatımızı sürdürebiliriz ancak hiç kimse bizim yerimize hayatımızı yaşayamaz. Zira yaşanacak bir hayat sürekli yaşayan bir bireyi gerektirir. İnsanın kendisinden kaynaklanan meseleler da birey olarak insan var olduğu sürece şahsen onun tarafından tahlili beklenen sıkıntılardır. Evet, biz insan fertleri muhtaç varlıklarız. Diğerleri olmadan bireyselliğimizi bile fark edemeyiz. Münasebetiyle yardım almak durumundayız. Ancak yardımı alanın biz olduğunu unutmadan. Tam da bu nedenle problemler iç içe geçmiş halkalar üzeredir. Beşerden kaynaklanan sıkıntılar en dıştaki halkayı oluşturur, periyotların ve süreçlerin meselelerini da kuşatır, bir yandan onlara sirayet eder bir yandan onların biçimini alır.
Sorunlar gereğince analiz edilmediği ve tahlil süreci hassasiyetle yönetilmediğinde tam bir zihin düzensizliğine düşeriz. Sebebi açık: Zihnimizdeki problemler, bağımsız davranma ve birbirine tahakküm etme özelliğine sahiptir. Niyet ve davranışlarımızdaki özensizlik, problemler hiyerarşisini bozabilir hatta tersyüz edebilir. Meğer insan olmak, kendi niyetlerimizi ve deneyimlerimizi ciddiye almayı gerektirir. Bu konuda zafiyet gösterdiğimiz sürece beşere yaraşır ilgilerimiz zayıflar, duyarsızlaşmaya ve kendi kendimizi yönetme kabiliyetlerimizi yitirmeye başlarız. Münasebetiyle insanlığımız irtifa kaybına uğrar. Bu bakımdan insan olmak bize meselelerimizi ciddiye alma, analiz etme, manaya ve tahlili uğrunda uğraş sarfetme yükümlülüğünü bahşeder.
