II. Genel Harp sonrasında ortaya çıkan Avrupa görünümü, artık
Angloamerikan
olarak tanım edilecek olan bir güç merkezinin kesin hâkimiyetini tabir eder. İngiltere artık tek başına bir dünyâ hâkimiyetini devâm ettiremeyeceğinin farkındaydı. Bu sebeple, ortalarında derin tarihî bağlar olan ABD ile ortak olmuştur. Yeniden de durumdan çok da şad olduklarını düşünmüyorum. Ortalarındaki derin bağlara, münasebetlere ve benzerliklere karşın derin farklar da mevcuttu. Fakat yapacak bir şey yoktu.
Güçlü aristokratik geleneklere sâhip olan İngilizler ABD’yi,
kaba, hattâ hafif tertip bön
bir güç olarak görürler. İnce İngiliz mizâhındaki ABD imgesine çok dikkat etmişimdir. İngilizler, başta Amerikalıların konuştuğu İngilizce olmak üzere yaygın Amerikalı zihniyeti ve davranışları ile inceden inceye alay ederler. Amerikan zihniyetinin bilgi tabanları dışında bir dünyâ algısı ve değerlendirmesi olmadığını uygun bilirler. Hâlbuki kendileri dünyâ bilgi ve görgüsüne derinliğine sâhiptirler.
Evet
güç hiç elbet ABD’dir; ancak bu gücün İngiliz aklı olmaksızın bir
mânâ söz etmeyeceğinin bilincindedirler.
Hattâ bu farklılığı bir avantaj olarak kullanmayı da öğrenmişlerdir. Dünyâdan artık çekerken en pis işleri ABD’nin sırtına yüklemeyi, lakin artıktan en fazla hissesi denetimlerinde tutmayı da çok ince tezgâhlamayı bilmişlerdir. Ancak ortağının yönetilmesinin o kadar da kolay olmadığı ortadadır. Süveyş hâdisesinde kovboydan yediği tokadı İngiliz derin devletinin hafızasına kazıdığını düşünüyorum.
Kıt’a Avrupası, II. Genel Harp sonrasında ağır bir cezâya çarptırıldı. Özellikle Almanya âdeta bir iş merkebine dönüştürüldü. (Pasifik’te Japonya’nın başına gelen de buydu). Avrupa meczuplar üzere çalışıp üretecek, Angloamerikan çekirdek ise onu ismine dolar denilen kâğıt ile satın alıp tüketecekti. Bu aslında tam da bir ABD hesapsızlığıydı. ABD eserlerine çok güveniyor, Avrupa eserlerinin kendi standartlarıyla uzunluk ölçüşemeyeceğini düşünüyorlardı. Fakat aykırısı oldu. Silahlanma harcamalarının yükünden kurtulan Almanya üretimde, özellikle
makine /kimyâ
dalında yüksek standartlar tutturmuş ve ABD piyasalarında çok büyük bir pay sâhibi olmuştu. Otomotivde, Amerikan otomotivinin merkezi olan Detroit’i haritadan silecek kadar ileri gitmişlerdi. (Japon otomotivi de tıpkı şeyi yapmıştı).
Almanya 1950’lerden başlayarak Fransa ile anlaşmış ve adım adım Avrupa Birliği oluşturulmuştu.
Avro zone üzerinden dolar baskısını finansal bir müdafaa sınırı da geliştirmişlerdi. 1990’lara gelindiğinde, Avrupa’nın performansları artık Angloamerikan çekirdek; özellikle da İngiltere için alarmı çalıştırmaktaydı. En beter gelişme ise,
Almanya’nın Yumuşama süreçlerinin avantajını kullanarak ve bittabi AB’nin Avrasya ile kurduğu, özellikle Rusya ile kurduğu güç bağlarıydı.
Brandt Doktrini tam da buna işâret ediyordu. Bu, Almanya’yı, İngiltere’nin hâkim olduğu Ortadoğu’nun güç kaynaklarına mahkûm olmaktan görece kurtarıyordu. Duvar yıkıldıktan sonra
Almanya, “özgürleşen” Doğu Avrupa’da ve Balkanlarda hâkimiyet sâhasını
büyütmekteydi. Nihâyet son olarak Rusya üzerinden yükselen yeni yıldız Çin ile yakınlaşmanın yollarını bulmaktaydı. Hâsılı,
AB’nin Doğu’ya açılma siyâsetleri
Angloamerikan çekirdeği son derecede rahatsız etmekteydi. Bardağı taşıran damla,
Saddam’ın, gerisinden Kaddafî’nin avro üzerinden petrol satabileceğini
açıklamasıydı. Artık düğmeye basmak vakti gelmişti.
İngilizler, yanlarına ABD’nin, evvelâ Cumhûriyetçiler daha sonra da Demokratlar ortasında güç bulan Neocon takımlarını alarak harekete geçti. Arap dünyâsı perişân edildi. İngiltere’nin AB’den çıkması ve çabucak gerisinden
Büyük Britanya Doktrinini
ilân etmesi ardışık hâdiselerdi. Avrupa (Almanya) ile Avrasya’nın (Rusya) yakınlaşması İngiltere için asla kabûl edilemez bir durumdu. Ukrayna çatışma alanı olarak tâyin edildi ve MI6’in, muhtemelen CIA ile birlikte yürüttüğü hazırlıklar sonucunda Rusya-Ukrayna savaşı çıkartıldı. Neocon hâkimiyetindeki Demokratlar, Biden önderliğinde bu projeye takviye vererek Avrupa’nın üzerine çöreklendiler.
Kuzey Akım
havaya uçuruldu. Rusya yalnızlaştırıldı ve düşmanlaştırıldı. Hâsılı AB-Avrasya sınırı berhâva edildi. Gelin görün ki, globalleşme düşmanı kovboy ruhlu Trump Angloamerikan çekirdek için önemli bir sıkıntı olarak ortaya çıktı. Onun öncelikleri ile İngiltere’ninkiler ortasında bir ayrışma doğdu. Trump, Rusya-Ukrayna savaşını bir halde, fakat âcil olarak bitirmek ve gücünü Pasifik’e, Çin’e karşı teksif etmek istiyor. Hâsılı,
Avrupa ile Avrasya ortasına bir Pax Americana plânı giriyor.
Bu, İngiltere’nin asla istemediği bir şey. Onlar kurdukları poker oyununun devâmını ve Rusya’nın güzelce zayıflatılmasını istiyorlar.
İkinci çatlak ise Sûriye üzerinden Ortadoğu’da zuhûr ediyor. Trump iflâh olmaz bir Siyonist olarak yayılmacı ihtiraslarla hareket eden ve Ortadoğu’da istediği haritalar çizilip kabûl edilmeden durmayacağı aşikâr olan Netanyahu’ya dur diyebilecek mi? İngiltere’nin istediği,
Ortadoğu’ya bir Pax Britanica getirmek.
Sûriye bu sürecin kilit taşı. Avrupa’yı Ortadoğu ve Doğu Akdeniz güç kaynaklarına mahkûm etmek. Yatışmış bir İsrâil ile Hindistan’ı kavuşturmak, sâkinlemiş bir Sûriye, Irak, Körfez ile Türkiye’yi birleştiren Kalkınma Yolu vb yolları bir an önce işlerliğe kavuşturmak.
Pax Britanica, Farsları oyun dışına iterek İbrânî, Arap ve Türk dünyâsı ortasında bir kaynaşma isteğinde.
Tekmil tarafları iknâ edecek bir formülleri var mı, bilemiyorum. İşlerinin oldukça güç olduğu kesinlikle. İngiltere’nin ne kadar esnek ve pragmatik olduğunu biliyoruz. Şayet bir dizi beklenmedik hâdise yaşanır; Pax Britanica tasarımı çöpe atılacak; tehir yahut tedbil edilecek olursa birilerinin ayağının boşa düşeceği ve bu oyundan düşeceği kesinlikle.
2025 ve onu tâkip edecek vakit aralığında
Angloamerikan çekirdekte, İngiltere’nin öncelikleri ile ABD’nin öncelikleri ortasında çatlamalar olabileceğini
düşünüyorum. (Hoş, sonuçta muahedeyi da bilirler). Öbür taraftan, son gelişmeler karşısında alabildiğine ezilmiş olan Avrupa yeni senede nerelere evrilecek? Bunu da bilmiyoruz. Bildiğimiz Batıların ortasındaki rekâbet buudlanarak devâm ediyor olması. Şu ortalar herkes haklı olarak Sûriye’ye odaklanmış vaziyette. Sûriye’de
Türkiye-İngiltere-Katar
üçlüsünün artan gücü karşısında iki blok daha var. Birincisi, süreçten ürken
Körfez ve Mısır Araplığı.
Diğeri ise Kürt kartını hâlâ elinde sıkı sıkı tutan ve
ABD
-İsrâil ikilisi. Bilek güreşi devâm ediyor. 2025 ve sonrasında coğrafyamızda yaşanacaklar Batılar ortasındaki rekâbet, tansiyon ve öncelik farkları atlanarak anlaşılamayacaktır.
