Çin merkezli DeepSeek’in son yapay zeka (AI) modelinin öteki yapay zeka şirketlerinkinden daha kısa vakitte ve az kaynakla yazılması büyük teknoloji şirketlerini huzursuz ederken, bu modellerin giderek seri üretilen eserler haline geleceği tartışmasını ivmelendirdi.
Çin’in önde gelen kantitatif hedge fonlarından High-Flyer Capital Management tarafından desteklenen DeepSeek, öteki yapay zeka şirketlerine kıyasla düşük maliyetle ve az sayıda çip kullanarak geliştirdiği açık kaynaklı yeni modeli DeepSeek-R1’i 20 Ocak’ta piyasaya sürdü.
Bazı uzmanlar, R1’in performansını Google ya da OpenAI üzere teknoloji şirketlerinin benzeri modellerinden daha üstün bulurken, model dünya çapında uygulama mağazalarında (APP) kısa müddette birinci 10’da yer aldı.
DeepSeek’in yeni yapay zeka modeli bugüne kadarki en güçlü “açık kaynaklı” modellerden biri olarak kayıtlara geçerken, dünya genelinde birçok araştırmacının bu teknolojiyi kullanmasına imkan sağladı. DeepSeek’in, sunduğu yapay zeka modelinin yayınlanan teknik raporunda kelam konusu modeli 2 ayda, sırf 2 bin Nvidia çipi ve yaklaşık 5,6 milyon dolar maliyetle geliştirdiği ortaya kondu.
Google, OpenAI yahut Meta üzere teknoloji şirketleri benzeri atılımlar için tescilli modeller üzerinden yaklaşık 10 kat daha fazla harcama yapmak zorunda kalırken, DeepSeek’in son atağının yapay zeka geliştirme süreçlerini tekrar şekillendirebileceği belirtiliyor.
DeepSeek-V3 modelini de Aralık 2024’ün son haftasında piyasaya sürmüştü.
Donald Trump’ın birinci başkanlık devrinde, ABD’nin, dış ticaret açığını kapatmak için Mart 2018’te Çin’den ithal edilen güneş panelleri ve alüminyuma uygulanan gümrük vergilerini artırmasıyla başlayan ABD-Çin ticaret savaşı, kısa bir mühlet sonra Çin’in değerli teknoloji devlerinden Huawei’ye getirilen kısıtlamaların akabinde adeta teknoloji savaşına evrilmişti.
Huawei’yle başlayan teknoloji eserleri çekişmesi daha sonra yeniden Trump’ın birinci periyodunda uygulanan çip kısıtlamalarıyla devam etti. Trump, ABD’li şirketlerin Çin’e gelişmiş çip üretimi için ekipman göndermesini kısıtlamış ve birçok Çinli şirkete yasaklar getirmişti.
İki ülke ortasında bilhassa çip konusunda yaşanan çekişmeler Joe Biden devrinde de devam etti. Hatta son yıllarda ABD, yüksek teknolojili çiplerin ihracatını giderek daha fazla kısıtladı.
Çin, ABD’yi genel ekonomik kalkınmasını yavaşlatmak istemekle suçlayarak, Washington ile genişleyen teknoloji savaşının bir sonucu olarak, yapay zeka geliştirmeyi ulusal bir öncelik olarak ilan etti.
Yapay zeka alanında süratli bir büyüme gösteren Çin, küreselde ABD’ye rakip ikinci güç haline gelmeye çalışırken, Çin hükümeti yapay zeka teknolojilerinin geliştirilmesini ulusal bir öncelik olarak belirledikten sonra bu alana büyük yatırımlar yaptı.
Çin, yapay zekada kendi kendine yeten bir ulus olma maksadıyla yapay zeka araştırma, eğitim ve uygulama alanlarında büyük ilerlemeler kaydetti. Sahip olduğu siyasi rejimin getirdiği güçle Çin, büyük data tahlili ve yüz tanıma teknolojilerinde öncü pozisyona gelmeyi başardı.
Bazı analistler, ABD hükümetinin çip kısıtlamalarının, DeepSeek’i daha verimli bir halde eğitmeye zorladığını ve böylelikle hala rekabetçi olduğunu belirtti. Analistler, ortaya çıkan sonucun Çin’in yapay zeka alanında önemli bir oyuncu olduğunu gösterdiğini belirtti.
Aynı vakitte DeepSeek’in yapay zekada kelam konusu son atağının, yalnızca “ABD merkezli büyük teknoloji şirketlerinin güçlü sistemler geliştirebileceği” algısını kırdığını tabir eden analistler, açık kaynak teknolojilerinin global rekabet üzerindeki tesirini artırarak ABD’nin bu alandaki liderliğini tehdit eden bir faktör haline geldiğini vurguladı.
Bu ortada, yapay zeka modelleriyle DeepSeek, Çin pazarında da şimdiden bir fiyat savaşını tetikleyerek Alibaba, Bytedance ve Baidu üzere büyük teknoloji şirketleri üzerinde baskı oluşturdu.
Nvidia’da Yapay Zeka Kıdemli Araştırma Müdürü Jim Fan, DeepSeek’i açık kaynak lisan modelleri alanındaki “en büyük siyah at” olarak tanımladı.
Trump’ın danışmanı ve Andreessen Horowitz’in Başkanı Marc Andreessen, R1 için “şimdiye kadar gördüğüm en şaşırtan ve etkileyici atılımlardan biri” tabirini kullandı.
Bu yıl yapay zekaya yaklaşık 80 milyar dolar yatırım yapmayı planlayan Microsoft’un Üst Yöneticisi (CEO) Satya Nadella da Dünya Ekonomik Forumu’nun Davos’taki yıllık toplantısında Deepseek’in performansının verimli olması açısından “süper etkileyici” olduğunu söyledi.
Nadella, teknoloji kesiminin “Çin’in muvaffakiyetlerini çok lakin çok ciddiye alması gerektiği” tarafında ikazda bulundu.
Tüm bu gelişmeler yapay zeka modellerinin giderek seri üretilen eserler haline geleceği tartışmasını da alevlendirdi.
Uzmanlara nazaran şayet öbür yapay zeka modelleri de DeepSeek üzere daha düşük maliyetle yazılmaya başlanırsa Google, OpenAI ve NVidia üzere teknoloji şirketlerinin satışları önemli oranda etkilenecek.
Daha düşük bütçeli ve hasebiyle düşük fiyatlı yapay zeka modellerinin, yüksek maliyetlerle ve fiyatla piyasaya çıkan modellerini, piyasadan silebileceği ve bu durumun da 2000’de ABD’deki teknoloji şirketlerinde yaşanan “Dotcom Balonu” krizini tekrarlatacağı tartışılıyor.
Bazı analistler, Çin’den küçük bir teşebbüsün, eski çipler kullanmasına ve çok daha az kaynağa sahip olmasına karşın rakipleriyle emsal halde yapay zeka modelinde uygun bir performans elde etmesinin, bölümdeki birtakım kıymetli yatırım kararlarının sorgulanmasına yol açacağını belirtiyor.
Analistler ayrıyeten yapay zeka modellerinin giderek seri üretilen eserler haline geleceği ve hasebiyle daha az pahalı olacağı, orta vadede beklenen gelişmenin çok daha süratli gerçekleşeceği riskini de vurguladı.
Çinli teşebbüs DeepSeek’in OpenAI’nin ChatGPT’si ile rekabet etmek için fiyatsız ve açık bir yapay zeka modeli piyasaya sürmesinin teknoloji dünyasında bozulma kaygılarını körüklediğini belirten kimi analistler de DeepSeek’in dünyanın en güzeli olabileceğine dair bir algı olduğunu vurguladı.
Piyasada “ABD teknolojisinin hakimiyetine ait kimi endişeler” olduğunu aktaran analistler, bunun da “teknoloji şirketlerinin yüksek değerlemesini mercek altına aldığını” kaydetti.
Yeni yapay zeka modellerinin verimliliği beklenenden daha süratli yükselirse çiplere olan talebin düşebileceği ya da en azından talebin şu anda kestirim edildiği kadar artmayabileceği de belirtiliyor.
