Türkiye’nin kalbinde derin izler bırakan ve yüzyılın felaketi olarak kayıtlara geçen 6 Şubat Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin üzerinden 2 yıl geçti.
Bu müddette Türkiye genelinde sağlanan birlik ve beraberlik hareketi ile sarsıntının etkilediği 11 ilin yine ayağa kaldırılması için çalışmalar devam ediyor.
Sigorta şirketleri, acenteler ve bankalar ile işbirliği içerisinde çalışan DASK, tüm sigorta şirketleri, acenteleri ve banka şubeleri aracılığıyla Zarurî Zelzele Sigortası (ZDS) poliçelerinin düzenlenmesini sağlıyor.
DASK’tan derlenen bilgilere nazaran, 2023’te yaşanan sarsıntılardan sonra, bu yılın şubat ayı prestijiyle kuruma bildirilen yaklaşık 630 bin hasar ihbarı için toplam 39,7 milyar liranın üzerinde tazminat ödemesi gerçekleştirildi.
Bu sayının yaklaşık yüzde 90’lık kısmı 6 ayda ödenirken, 2023’te tazminat ödemelerinin büyük bir kısmının tamamlandığı öğrenildi. Lakin belgesinde eksik olanlar ve yanlışlı beyan verenlerin tazminatlarının 2024 yılına sarktığı bilgisine ulaşıldı.
Depremler sonrası yaşanan acı deneyimler, toplumda sigortalı olma şuurunu artırmakta ve sigortalılık oranlarında yükselişe neden oldu. Marmara Bölgesi özelinde yürürlükteki poliçe sayılarına bakıldığında, zelzele sonrası İstanbul ve Marmara Bölgesi genelinde toplam sigortalılık oranında yaklaşık yüzde 1’lik bir artış yaşandı.
Ülke genelinde, sarsıntısı takip eden günlerde günlük poliçe üretimi yüzde 55 oranında arttı.
Ancak her büyük sarsıntı sonrası gözlemlendiği üzere, bu artış eğilimi bir müddet sonra olağan seyrine dönerken, DASK rastgele bir afet yaşanmadan evvel tüm konutları Zarurî Zelzele Sigortası garantisi altına almak ve toplumda sigortalılık şuurunu kalıcı hale getirme gayesiyle faaliyetlerine devam ediyor.
Öte yandan, DASK’ın kuruluşundan bu yana geçen 25 yılda, Türkiye genelinde ZDS poliçe sayısı yaklaşık 12 milyona ulaştı.
Bununla birlikte, Türkiye genelinde sigortalılık oranı yüzde 56 düzeylerinde bulunuyor. Coğrafik bölgelere bakıldığında en yüksek oran yüzde 64 ile Marmara Bölgesi’nde olurken, bu bölgeyi sırasıyla yüzde 61 ile Doğu Anadolu, yüzde 56 ile Ege, yüzde 55 ile Akdeniz, yüzde 51 ile Güney Doğu Anadolu ve yüzde 50 ile İç Anadolu takip etti. Sigortalılık oranında en düşük bölge yüzde 45 ile Karadeniz oldu.
Büyükşehirlerin sigortalılık oranlarına bakıldığında, İstanbul yüzde 63 ile birinci sırada bulunurken, bu oran Eskişehir’de yüzde 61, İzmir’de yüzde 60, Mersin’de yüzde 59, Antalya ve Bursa’da yüzde 58 olurken, Ankara’da yüzde 54 olarak kaydedildi.
Depremden etkilenen 11 ilin sigortalılık oranları incelendiğinde, 4 Şubat prestijiyle bu vilayetler ortasında en fazla sigortalılık oranına sahip kent yüzde 74,5 ile Elazığ oldu.Bu ili yüzde 70,8’le Gaziantep, yüzde 67,8’le Malatya, yüzde 63’le Osmaniye, yüzde 60,4’le Kahramanmaraş, yüzde 59,3’le Kilis, yüzde 56,5’le Adana, yüzde 51,4’le Adıyaman, yüzde 46,7’le Hatay ile Şanlıurfa izlerken yüzde 39,9’lık oranla Diyarbakır son sırada yer aldı.
Sigortalılık oranı en yüksek olan vilayet yüzde 90 ile Bolu olurken, bu kenti yüzde 89 ile Düzce, yüzde 84 ile Yalova ve Bingöl izledi.
Meskenler için geliştirilen kapsamlı bir sigorta sistemi olan ZDS’yi yaptırabilmek için konutun tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tabi olması kâfi görülüyor. Kamuya ilişkin Hazine topraklarında yer almayan tüm konutlar için de ZDS düzenlenebilir. Muhtemel bir hasar durumunda tazminat ödemesi, tapuda kayıtlı hak sahibine yapılır.
ZDS kapsamına, tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tabi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilen binalar giriyor. Bunun yanı sıra, bu binaların içinde yer alan ve ticarethane, ofis üzere farklı gayelerle kullanılan market, bakkal, kuaför, avukatlık ofisleri üzere bağımsız kısımlar de sigorta kapsamına alınıyor.
Ancak, tapuda “ticarethane” olarak kayıtlı olan binalar, mesken olarak kullanılsa dahi ZDS poliçesi düzenlenemez. Bu türlü bir durumda, ilgili binanın tapudaki niteliğinin değiştirilmesi, yani “cins tashihi” süreciyle “ticarethane” ibaresinin “mesken” olarak güncellenmesi gerekiyor.
Buradaki temel kriter, konut olarak inşa edilmiş yapıların mesken bütünlüğünün korunması olarak görülürken, ZDS kapsamı dışında kalan binalar için ise İhtiyari Sarsıntı Sigortası yaptırılarak teminat sağlanabiliyor.
ZDS, sadece sarsıntının direkt tesirlerine karşı değil, birebir vakitte zelzele kaynaklı yangın, infilak, yer kayması ve tsunami üzere risklere karşı da sigortalı konut sahiplerine finansal teminat sunuyor.
Konut büsbütün kullanılamaz hale gelse dahi ZDS, ziyan gören binaların en süratli halde tazmin edilmesini sağlayarak, hayatın kısa müddette olağana dönmesine katkıda bulunuyor.
