Fidan, Türkiye’nin tavsiyesinin herkesin anayasal vatandaşlıktan eşit biçimde yararlanması olduğunu ve bunun toplumsal barışa büyük hizmet edeceğini belirtti.
Bu barışın ikinci değerli ayağının da yasal devlet organları dışında hiçbir organın silah taşımaması olduğunun altını çizen Fidan, şunları kaydetti:
Fidan, ABD ve Avrupa ülkelerinin hala PKK/YPG’ye dayanak vermesinin sebebinin sağlanan hapishane hizmeti olduğuna dikkati çekerek, PKK/YPG’nin DEAŞ tutuklularını hapishanede tutma karşılığında, bir palavra üzerinden Suriye topraklarının üçte birini işgal ettiğini söyledi.
Fidan, bu durum için aşikâr inisiyatifler olduğuna işaret ederek, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Neçirvan Barzani ile Türkiye’nin dostluğunun son derece ileri olduğunu söz etti.
Türkiye’nin Suriye muhalefetiyle münasebetlerine dair Fidan, başından bu yana muhalefeti desteklediklerini, bu dayanağın son yıllarda daha kıymetli hale geldiğini zira milyonlarca insanın iç savaştan ötürü Suriye’den Türkiye’ye yöneldiğini belirtti.
Fidan, o periyotta muhalefetin denetimi altındaki bölgede de 5 milyondan fazla insanın yaşadığını ve rejimin ilerlemesi durumunda bu insanların Türkiye’ye yönelmemesi için muhaliflerin güçlü olması ve ateşkesin devam etmesi gerektiğini anlatarak, Türkiye’nin de bunu sağlamaya çalıştığını tabir etti.
Türkiye’ye gelen Suriyelilere büyük bir gururla konut sahipliği yaptıklarına işaret eden Fidan, “Onlar da sağ olsunlar alın teriyle çalışan beşerler. Nitekim dürüst, namuslu beşerler. İnşallah artık yeni Suriye’de hepsi inançla kendi ülkelerine dönerler.” dedi.
Fidan, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’ya yönelik öbür ülkelerden tasalar olduğunu ve sonrasında bu yaklaşımın değişimine ait, Şara’nın yıllar içerisinde yanlışları görerek dersler çıkardığını ve İdlib’de toplumsal sorumluluk üstlenerek 4 milyon insanın temel gereksinimlerini sağlamaya çalıştığını anlattı.
Şara ile İdlib’e geldiği yıllarda tanıştığını anlatan Fidan, kendisine şu anki süreçteki ağır temas periyodunda de İslam, demokrasi, halka hizmet, temel hizmetler, belediye hizmetleri üzere birçok alanda Türkiye’nin deneyimini aktardıklarını söyledi.
Fidan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kendi hayatından da örnekler verdiklerini aktararak, Şara’nın da dünyayı okuyabilen zeki biri olduğunu söyledi.
Bu dış siyaset yaklaşımının değişmesi gerektiğini İranlı yetkililere de söylediğini aktaran Fidan, bu çeşit siyasetler muvaffakiyet getirse de uzun vadede ve yapısal olarak hem İran sistemine hem bölgeye büyük bir yük oluşturduğunu vurguladı.
Fidan, yeni periyotta İran’ın gelişen olaylardan büyük dersler çıkardığını belirterek, bölgesel dayanışmanın artırılması gerektiğini ve artık eski kusurları devam ettirme vakti olmadığını vurguladı.
“Bölgenin bir ülke tarafından domine edilmesi kültüründen” kurtulması gerektiğinin altını çizen Fidan, “Ne Araplar, ne Türkler, ne Kürtler, ne İranlılar. Bunların bir dominasyonla, birbirini rahatsız etmeyle, birbirine tehdit oluşturmayla işinin olmaması lazım.” dedi.
Fidan, ülkelerin bir ortaya gelip kendi sıkıntılarını çözmesi, dayanışma içinde olması, birbirine güvenlik, refah ve zenginlik sağlaması ve tehdit ve tahakküm kaynağı olmaması gerektiğine dikkati çekti.
Fidan, bölgede İran ile bir olağanlaşmaya gidilip gidilmediğine ait, İran’da muhakkak kümelerin Suriye ve Irak sıkıntısını kayıp ve çıkar üzerinden okuyabileceğini lakin ülkenin genelinde akıllı devlet insanlarının bunu farklı okuyabileceğini söyledi.
Suriye’nin Suriye milletinin karı olduğunu ve kimsenin gidip Suriye’ye yapması gerekenleri söyleyerek egemenliklerini tahakküm edecek bir yapıda olmaması gerektiğini vurgulayan Fidan, bunun kendi ahlakına ve Türk dış siyasetine karşıt olduğu belirtti.
Aynı halde öteki ülkelerin de bölgedeki öteki ülkelerle alakalarını tahakküm etme üzerinden tanımlamamaları gerektiğinin altını çizen Fidan, ülkelerin işbirliği yaparak birbirine daha çok kazandıracağını lisana getirdi.
Fidan, bir ülkeyi denetim altına alma üzere 18-19. yüzyıla ilişkin fikirle devam edilirse “sömürücü” durumuna düşüleceğini ve o ülkenin sorunlarının daha çok içine girileceğini tabir etti.
Suriye’deki sorunlar artsa da İran ve Rusya’nın bir şey yapamadığına işaret eden Fidan, bir sorunu ülkenin kendisinin çözmesi gerektiğini vurguladı.
Fidan, Suriye’nin kendi ulusal ögelerinin şu anda yeni hükümet kurduklarını ve Türkiye’nin yapabileceğinin ise takviye vermek olduğunu anlatarak, “Ama şayet haşa biz bunları yönetelim, bunların üzerinde tahakküm kuralım, bunlar bizim dediklerimizi yapsınlar üzere bir yaklaşım olursa, bizim aslında bölgede geliştirmek istediğimiz vizyona bu alışılmamış. Dayanışma içinde olmamız lazım. Herkesin aklı var, herkesin nefsi var, herkesin onuru var. Herkes kendisini en az benim kadar vatansever, milliyetçi, bedellerine bağlı, onur ve izzet içerisinde yaşamaya bedel olan bir birey olarak görüyor. Sonuçta benim bunu dikkate almam lazım.” diye konuştu.
Fidan, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın, ülkesini büyük bir süratle kalkındırma yolunda çalıştığının görüldüğünü söz ederek, ülkesini resmen transforme ettiğini ve bunun değerine değindi.
Altyapı ve üstyapı projelerinin, toplumsal projelerin, kurumsal projelerin, teknoloji projelerinin değerli olduğunu vurgulayan Fidan, bölge ülkelerinin büyük bir kalkınma atılımı içerisinde olduğunu söyledi.
Bunu herkes için tarihi bir talih olarak nitelendiren Fidan, “Hepimizin bu noktada bir ortaya gelip, tek başımıza sorunlar karşısında kalmayı değil de daima birlikte ekonomik kalkınma, güvenlik, terörle uğraş, dünyadaki teknolojinin gerisinde kalmama üzere ana sıkıntılara yönelik çok önemli dayanışma imkanı.” dedi.
Fidan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bölgeye ve bölge ülkelerine yönelik siyasi vizyonu ve kuşatıcılığı olduğunu söyleyerek, bilhassa bölgedeki Müslüman ülkelerle meşakkat içerisinde olmamak konusunda büyük bir hassasiyet bulunduğunu kaydetti.
Bakan Fidan, “Zaten tarihi olarak akrabalarımız, komşularımız, Türkler, Araplar, Kürtler, Farslar daima birlikte iç içe girmiş durumdayız bölgede” dedi.
Kudüs ve Filistin halkının, Türk halkının hassasiyeti olduğuna dikkati çeken Fidan, Türkiye’de seçimle iktidara gelen her iktidarın halkın hassasiyetine kulak vermek zorunda olduğunu belirtti.
Fidan, Filistinlilerin göz nazaran göre bayan, çocuk demeden öldürülmesi, hapsedilmesi ve topraklarının işgal altında tutulmasının ve Kudüs’ün statüsünün giderek yıpratılmasının kabul edilecek bir şey olmadığının altını çizdi.
Türkiye’de bunu kabul edebilecek bir iktidar olmadığını söyleyen Fidan, şunları kaydetti:
İsrail’in dışındaki Yahudi toplumunda çok makul düşünen, kozmik düşünen beşerler olduğunu söyleyen Fidan, devlet kurmak, onur içinde yaşamak, nasıl kendisinin istediği bir şey ise tıpkı hakkı diğerine vermekte sorun görmeyen, faziletli, temel fazilet ve ahlak sahibi insanların da bulunduğunu belirtti.
Fidan, İsrail’in 7 Ekim 2023’ün akabinde gücünün nasıl etkilendiğine ait soruya, “Netanyahu taktik gayelere ulaşmakta başarılı bir başkan. Hatta tehlike de burada. Lakin bütün bu taktik muvaffakiyetleri topladığınız vakit büyük bir stratejik hezimete hakikat gidiyor. Artık buradaki sırrı düşünmek lazım. Yani bu kadar taktik başarıyı üretip de bu kadar büyük bir stratejik yenilgiye, lanetlenmeye maruz kalmak nasıl mümkün oluyor? Demek ki stratejiyi baştan yanlış kuruyorsunuz. Stratejiyi baştan yanlışsız kurgulamak lazım. Artık tarih aslında bu çeşitten adamlarla dolu. Taktik muvaffakiyetlerini kutsayıp, önemseyip bunların toplamda ürettiği büyük stratejik kaybı göremeyen başkanlar var.” karşılığını verdi.
Fidan, olağanlaşma sürecinin iki ayağı olduğunu belirterek, birincisinin ABD ile Suudi Arabistan’ın yürüttüğü muahede ve bağlar ve İsrail ile olağanlaşmaya bakan kısmı olduğunu söyledi.
Fidan, Trump’ın bunu yapmayı tercih ettiği takdirde, hem İsrail’in güvenliği konusunda daha akla yatkın adım atmış olacağını hem Arapların istikrarı ve Filistinlilerin devlete kavuşması konusunda önemli adımlar olabileceğini vurguladı.
Bölgede hem olağanlaşma olabileceğini hem de ABD’nin üzerinden bir yük alınacağını lisana getiren Fidan şunları kaydetti:
Fidan, diğerinin dayanağıyla, ABD’nin zihnine de oturarak bir noktaya kadar plan yapılacağını, bunun sürdürülebilir ve garantisi olan bir siyaset olmadığını vurgulayarak, “Amerika yarın öbür gün fikir değiştirse ne yapacaksınız?” dedi.
Türkiye’nin Trump’tan beklentisine ait Fidan, Trump ile ilgilerin birinci devrinde başladığını ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ile önderler seviyesinde yeterli bir alaka içinde olduğunu söz etti.
Fidan, “Burada o devir ortaya koyduğumuz bir bağlantı anlayışı vardı. Bunlarda Türkiye’nin Amerika ile olan münasebetlerinin temel ekseninde her vakit için güvenlik olmuştu. Cumhurbaşkanımız dedi ki güvenlik kıymetli bir ayak lakin artık çağdaş vakitlerde yaşıyoruz, iktisat de en az güvenlik kadar değerli.” diye konuştu.
ABD ile ticari ilgilerin ve potansiyelin ağır olduğuna dikkati çeken Fidan, birçok alanda ihracatta bulunulduğunu lisana getirdi.
Fidan, ABD ile teknoloji alanında işbirliği yapıldığını, güç alanında da işbirliğinin geliştirilmesi gerektiğini vurguladı.
