Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Katar merkezli Al Jazeera Arabic’te gazeteci Ali el-Zafiri’nin sunduğu Al-Muqabalah (Söyleşi) programına röportaj verdi. Bakan Fidan, programda Türk dış siyaseti, Orta Doğu’daki son gelişmeler, İsrail’in Suriye’nin güneyindeki hareketleri, Gazze’deki ateşkesin durumu, Ukrayna’ya ait müzakereler ve Sudan’daki iç savaş dahil birçok şimdiki mevzuda açıklamalarda bulundu.
Türk dış siyaseti ve Türkiye’nin etraf ülkelere yönelik yaklaşımına ait bir soruya karşılığında Bakan Fidan, “22 yıldır Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde bir AK Parti idaresi var Türkiye’de. Cumhurbaşkanımızın hakikaten çok güçlü bir liderliği var. Aşikâr periyotlarda bölgesel değişikliklere, memleketler arası değişimlere paralel olarak farklı siyasetleri gündeme getirdiğimiz oldu. Ancak temel prestijiyle bizim siyaset tercihlerimiz, yolumuz daima birebir. Birincisi bizim görmek istediğimiz, bölge ülkelerinin kendi meselelerine kendi sahip çıkması. Biz bölge ülkeleri olarak büyük bir dayanışma içerisinde kendi bölge sıkıntılarımızı kendimizin çözmesi. Yoksa dışarıdan bölgeye hegemon geldi mi, geldiği vakit bu büyük bir maliyet üretiyor. Birden fazla vakit da geldiği vakitle gittiği vakit ortasında büyük bir fark oluyor. Genelde gittiği vakit sorunlar daha çok oluyor. Münasebetiyle artık bölge ülkelerinin büyük bir dayanışma içerisinde kendi bölgelerinin problemlerini çözmesi lazım. İkincisi, bölgesel sahiplenmenin dışında, kazan-kazan siyaseti. Cumhurbaşkanımız da bunu çok sık vurgular. Artık yalnızca kendi menfaatinizi düşünmeniz hakikat olmaz. Komşularınızın, öteki ülkelerin de menfaatini düşünmeniz lazım ve herkesin menfaatini dikkate alan bir siyaset üretmeniz lazım. İkinci şiarımız bu. Üçüncüsü, biz bölge ülkelerinin, Müslüman ülkelerin birbirleriyle açıkçası bir hasımlık münasebeti içerisinde olmasını gerçek bulmuyoruz. Yani bizim bölgemizin tıpkı Avrupa Birliği üzere, tıpkı öbür memleketler arası platformlarda olduğu üzere kendi içinde dayanışma sergileyebilmesi, çağdaş zamanlardaki ekonomik meselelerini, kalkınma sıkıntılarını, güvenlik meselelerini halledebiliyor olması gerekiyor ve bu tarafta dış siyasetimizi ilerletiyoruz açıkçası” dedi.
Türk dış siyasetinin önceliklerine ait bir soruya Bakan Fidan, “Şu anda geldiğimiz noktada Türk dış siyasetinin bir numaralı önceliği bölgemizdeki yani Orta Doğu, Kafkaslar, Balkanlar, Karadeniz, Akdeniz olmak üzere Ege de dahil çatışmaların yatışması, savaşların durması, istikrarsızlık ortamının ortadan kalkması. Bu olduğu vakit ekonomik kalkınma ve halka temel hizmetleri götürmek daha kolay olur” halinde karşılık verdi.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Suriye’nin güneyine ait açıklamaları konusundaki soru üzerine Fidan, “Şimdi bu açıklamalar son derece bahtsız açıklamalar. Aslında, Netanyahu hükümetinin baştan beri yürüttüğü siyasetle örtüşen açıklamalar. Netanyahu hükümeti İsrail’in güvenliğini iki devletli tahlilde değil de İsrail’in bölgede yaygınlaşmasıyla, yayılmacılığıyla görüyor maalesef. Biz ona söylüyoruz, Müslüman ülkeler olarak, Arap ülkeleri olarak daima bir arada diyoruz ki şu anda vakit bu vakit. Gel iki devletli tahlili kabul et. Hem Arap ülkeleriyle hem öteki Müslüman ülkelerle barışını yap. Sen de güvenliğini hisset, başkaları de. Ama, Filistinlilere devlet vermeyi bırakın, Filistin topraklarını ilhak edip onun da ötesinde Lübnan’ı, Suriye’yi işgal etmeye yönelik planları olduğunu görüyoruz. Ve bütün bunları yaparken de açıkçası İsrail’in güvenliği ismi altında yapıyor. Bununla da kalmıyor, Mısır’ın, Ürdün’ün ve hatta buranın ötesindeki öbür Arap ülkelerinin, potansiyel tehdit gördüğü bütün ülkelerin savunma, güvenlik ve siyaset bahislerine, iktisat bahislerine çok yakından bakıyor. Bunların mümkün olduğunca bastırılması, ileriye gitmemesi, muhakkak yetenekleri elde etmemesi konusunda da hassasiyet gösteriyor. Bu dengeyi siz ilanihaye götüremezsiniz. Sonsuza kadar bunu yapamazsınız. Artık ABD size yardım ediyor bu mevzuda, bu yanlış siyaset konusunda fakat bu siyaset sürdürülebilir siyaset değil. Onun yerine, gelin Arap ülkeleri hazır, Türkiye hazır, iki devletli tahlille siz hem kendinizi rahat hissedin, inançta hissedin hem de bölge rahat olsun. Bu tipten işgal hareketleri, bu tıp geniş işgal siyasetleri, denetim altına alma siyasetleri çok tehlikeli sonuçlar üretir” dedi.
Lavrov ile görüşmede Rusya ve ABD ortasındaki müzakereler ve Ukrayna’daki savaş hususlarının gündeme gelip gelmediği tarafındaki soruya Fidan, “Bunları da görüştük. Riyad’da yaptıkları görüşmelerle ilgili bilgiler verdiler. Biz bu bilgileri ABD’li dostlarımızdan da açıkçası almıştık. Bilhassa, Ukrayna savaşında bir sona gelindiğine ait emareleri görüyoruz. Burada taraflar hangi kaideler altında, nasıl ateşkese gidecekler, ne olacak, şu anda bütün bunlar tartışılıyor. Bizim gördüğümüz, şu anda ABD tarafı bir temsilci atayacak, sonra Ruslar bir temsilci atayacaklar. Her iki tarafta da siyasi irade oluşmuş durumda. Biliyorsunuz Sayın Başkan Trump, Başkan Putin, iki taraf da artık konuşalım, bu sıkıntıyı çözelim konusunda bir irade oluşturdular. Artık bunlar konuşmaya başlıyorlar. Bir konuşmanın düzeneğini birinci evvel kuruyorlar. Öbür taraftan, Kellogg’la bir arada devam eden, hem Ukraynalılarla hem de Avrupalılarla yürütülen bir müzakere süreci var. Benim anladığım, bütün bu bilgileri ABD’liler toplayıp daha sonra bir yol haritası üzerinde çalışacaklar. Bunları taraflara teklif edecekler. Bu haritaya kesinlikle tarafların, hem Rus tarafı olsun, hem Ukrayna tarafının olsun, Avrupalıların olsun herkesin bir değişiklik talebi, teklifi olacak. Önümüzdeki birkaç ayın ben bu açıdan çok süratli ve ağır geçeceğini düşünüyorum, Ukrayna savaşını durdurma adına” dedi.
Bu süreçte Avrupa’nın tekrar Türkiye’ye muhtaç bir pozisyona gelmiş göründüğü ve Türkiye’nin AB’ye üyeliği konusunun tekrar gündeme gelip gelmeyeceği istikametindeki soruya yanıt veren Fidan, “Avrupa Birliği’ne ait, Türkiye’nin, dün Cumhurbaşkanımız kabine sonrasında da söz etti, bizim hala resmi olarak görüşümüz Avrupa Birliği üyeliğidir. Bu mevzudaki perspektifimiz siyasi irade tarafından değiştirilmedi. Lakin Avrupalıların biliyorsunuz kimlik siyasetlerinden ötürü Türkiye’yi içine almama üzere bir konusu var. Artık yeni periyotta, yeni kurallar altında bunu tekrar gözden geçirirler mi? Umarım geçirirler” dedi.
Sudan’ın istikrarı ile ilgili tasalar bulunduğunu ve Sudan’daki ana aktörlerden biri olan Türkiye’nin bu duruma yaklaşımının ne olduğu istikametindeki soru üzerine Fidan, “Sudan’da, maalesef, iç savaş bizim kanayan bir yaramız. Yeniden İslam dünyasında görmek istemediğimiz bir görüntü. Yani kardeşlerin birbirini öldürdüğü, siyasal istikrarsızlığın karar sürdüğü, milyonlarca insanın yerinden edildiği bir görüntüyü görüyoruz. Hasebiyle, en başta söylediğim prensiplerden hareketle, biz kardeş ülkeler olarak bir ortaya gelip bunu durdurmamız lazım. Biz harekete geçmeden evvel Suudi Arabistan’ın ABD’yle bir arada başlattığı süreci yakından takip ettik. Daima dua ettik, katkı da verdik, inşallah bir an evvel iç savaşı durdursunlar diye. Lakin geldiğimiz noktada iç savaş öteki bir etapta devam ediyor. Bu hususta yürüyen gayretler var, inşallah sonuca ulaşır. Biz de elimizden gelen çabası göstermeye çalışıyoruz. Bu, bizim görmek istemediğimiz bir görünüm. Şu anda milyonlarca insan yerinden edilmiş durumda. Bunlara insani yardım göndermeye çalışıyoruz. Buna da İslam dünyası çok yakından bakmak durumunda” dedi.
Sunucu el-Zafiri’nin Türkiye’nin geleceğinin Türkiye hudutları içinde kalmamak olduğu ve tarihi kimliğinin etkisiyle Türk dış siyasetinin her yerde çalışmak durumunda olduğu tarafındaki yorumunu pahalandıran Bakan Fidan, “Şu anda dünyada üçüncü büyük diplomatik misyonu olan bir Dışişleri Bakanlığımız var. Dış siyasetimizde tarihi olarak yakın olduğumuz bölgemizin ötesinde de muhakkak iş birliklerini, muhakkak fırsat alanlarında yakalamak, geliştirmek için ağır çalışıyoruz. Artık bilhassa Güney Amerika bizim için son yıllarda nitekim önemli bir iş birliği alanı. Afrika’nın tamamı, Asya-Pasifik ülkeleri, ASEAN ülkeleri. Tarihî olarak buralardaki birtakım ilgi alanlarımız azdı. Artık bunlar daha da yükselterek, daha fazla iş birliği yaptığımız, ticaret geliştirdiğimiz, kültürel etkileşimde bulunduğumuz yerler haline geliyorlar. İş adamlarımız buralarda da çalışıyorlar. Bu ülkelerle yürüttüğümüz dünya siyasetine ait önemli çalışmalarımız da oluyor. Bilhassa Filistin sıkıntısı üzere sıkıntılarda, Birleşmiş Milletler’in tekrar reforme edilmesi üzere gereken mevzularda bu ülkelerle olan iş birliğimiz sonuç veriyor. Ben aslında Türkiye’nin dış siyasetinin yapan rolünün hakikaten çok değerli olduğunu düşünüyorum. Cumhurbaşkanımız olduğu sürece, bizler olduğumuz sürece nitekim bu siyasetin hem bölgemize hem dünyaya hayırlar getirdiğine daima inanmışımdır” dedi.
