Pek az düşünüyoruz değil mi, pek az merak ediyoruz her şeyin neden olduğunu? Büyük şeylerin, küçük şeylerin… Görünür şeylerin ve görünmez olanların… Dışımızda gelişenlerin ve içimizde titreşenlerin… Bir ânın içinde durmaksızın süregiden sonsuz bir akışın ortasındayız. Her olan şey, aslında bizi kendisine şahit kılan bir yaratma kudretinin yapıtı olarak bedene geliyor. ‘Varlık’ hakikatimizin metafizik derinliği içinde bizler birer şahidiz. Bu şahitliği kalbimizde yaşatmamız, buradan manaya erişmemiz ve o manayı lisanen tabir etmemiz gerekiyor. Kendini her an yenileyen bu mucizenin farkında olarak yaşamamız gerekiyor. Oluştaki harikalığı şaşkınlıkla temaşa etmemiz, bununla kendimizi hakikate bağlamamız ve enginleştirmemiz gerekiyor. Aksi, ‘insan’ın gerçek manasından yani aslî hakikatinden uzaklaşması demek! Kendini bilen insan arayışından yerini bilemeyen beşere hakikat aksine bir göçtür bu! Hakikatini unutarak yaşadığımızda hayatı insan için yalnızca biyolojik bir patinaja, kör bir koşuya çeviririz. Bugün olan da bu değil mi büyük ölçüde?
“Hem bilginin kaynağı metafizik bir prensiptir, hem bilme hareketinin faili olan ruh metafizik bir objedir hem de bilginin kendisi ruhta bulunan bir suret yahut izafet olduğundan metafizik bir oluşa sahiptir” diye yazmış Ömer Türker, ‘İslam Fikir Gelenekleri’ kitabında.
Hayatımıza mana derinliği katan ve aslında biyolojik olarak onlarsız da yaşayabileceğimiz pek çok şey var. Onlar neden var? Kır çiçekleri biyolojik hayat için gerekli olabilir ancak neden bu kadar çeşitli ve hoşlar? Müzik neden var mesela? Nefes alıp vermek, karnımızı doyurmak, yürümek, uyumak ya da bedensel olarak gereksinim duyduğumuz şeyleri yapabilmek için müziğe gereksinimimiz yok halbuki. Neden bu kadar çok renk, orta renk, renk tonu var? Temel üç beş renk yetmez miydi hepimize hayatımızı idame ettirebilmek için? Neden birtakım insanları, kimi şeyleri, kimi yerleri çok seviyor ya da hiç sevemiyoruz? Biyolojik deveranın çok ötesinde bir şey yaşıyoruz biz! Hayat dediğimiz şey bu türlü uçsuz bucaksız ve bu türlü yüzünü manaya dönen bir şey! Kalbimizin kan pompalamasıyla değil, hissetmesi, idrak etmesi, yönelmesiyle deneyim ettiğimiz bir şey! Biyolojik varlığımız, bütün sistematik ve mucizevi faaliyetleri de içinde olmak üzere bizi bu metafizik seyrüseferin içinde tutuyor yalnızca. O halde neden durmuyoruz bunun üstünde hiç? Neden içinde yaşadığımız şeylerin metafizik/manevi manaları üzerinde azıcık bile olsa tefekkür etmiyoruz? Neden şahitliğimizin hakkını vermiyoruz?
Aristotales ‘Metafizik’ isimli meşhur yapıtında ‘şeyler’in hakikatini kavrayabilmek için nereye bakmamız gerektiğine işaret ediyor: “Ateş, şeyler ortasında en sıcak olan şeydir. Zira o bütün öbür şeylerin sıcaklığının nedenidir. O halde türemiş hakikatlerin nedeni olan şey, en gerçek olan şeydir.” Aristotales tıpkı kitabın bir öteki yerinde de şunu söylüyor: “Çekmece ağaç değildir, ağaçtandır; ağaç, toprak değildir, topraktandır.”
Gözümüzü alamadığımız gereksiz şeyler, hayatın aslî niteliğine körleştiriyor bizi. Kapıldığımız illüzyonlar, dönüp bakmayı ihmal ettiğimiz aslî şeyleri uzaklaştırıyor zihnimizden ve kalbimizden. Palavradan işlerle meşgul olmaktan sersemlemiş halde insanlığımız. Kendi tabiatımıza zıt bir hayatın içinde oradan oraya sürükleniyoruz. Anlamlandırma kabiliyetimiz tam olarak kaybolmasa da körelmiş durumda, iç gözlerimiz ne yakını ne uzağı uygun görebiliyor. Mutsuzuz, kırgınız, öfkeliyiz, tatminsiziz; zira kendimizde değiliz, kendiliğimizde yaşamıyoruz!
O yağmura “Rahmetle dol da yağ kullarımın üstüne!” der; sen kadrini bilmez, “Islandım!” dersin.
