Terörsüz Türkiye’den ve Suriye’de olağanlaşma adımlarının konuşulmasından rahatsız olan ülkeler harekete geçti. Esed rejiminin eski ögeleri, PKK/SDG ile iş birliği yaparak Suriye’nin batısındaki kıyı bölgelerinde kaos yaratma eforlarını sürdürüyor. Esed rejiminin 12-13 günde düşmesini “Esed askerleri hiç direnmedi, tek bir mermi bile sıkmadan nasıl gitti” diyerek hazmedemeyenler ve Türkiye Cumhuriyeti’nin yeni Suriye’deki gücünü hafife alanlar suyu bulandırmak için çok çabaladı.
Suriye’de Esed rejimi artıkları, İran ve Hizbullah’ın mali ve silah dayanağıyla Suriye devlet güçlerine karşı taarruzlara başladı. Ne gariptir ki Esed’in artıkları, Suriye’nin devrik devlet başkanı Beşşar Esed’in kardeşi Becerikli Esed’in Moskova’ya ulaşmasının akabinde harekete geçti. Aşikâr ki Esed kardeşler bir ortaya geldikten sonra rahat durmayacak, Suriye’nin ve bölgenin rahatını da bozacak. Esed artıklarının akınlarının, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’nın, “İsrail’in Suriye’deki ihlalleri tüm bölge barışını tehdit ediyor. İsrail’in ihlalleri, bu tehditler karşısında birlik olmamızı gerektiriyor” açıklamasının akabinde başlaması da yeniden dikkat cazip. Muhakkak ki İsrail kendisine karşı birlik bildirisi veren kim olursa olsun terör silahına sarılmakta.
Bölgedeki çatışmaların yanı sıra, İsrail’in Dürziler aracılığıyla kimi karışıklıklar çıkarmaya çalıştığı öne sürülüyor. Eski rejim ögelerinin bölgedeki gerginliği artırma eforları, dış güçlerin tesiri altında ilerliyor. Ceble’de gerçekleşen taarruzun akabinde PKK/SDG’nin lojistik takviye sağladığı argümanları da bulunuyor. Bu kaotik ortam, Suriye’nin geleceği için belirsizlik ve tehlikeleri beraberinde getiriyorken tüm bunların Türkiye’nin 40 yıllık terör sıkıntısını çözmek için büyük bir inisiyatif aldığı günlerde yaşanıyor olması da tesadüf olmasa gerek. Katil Esed’in katlettiği insanların cesetleri toplu mezarlardan birbiri arkasına çıkarken, Suriye’nin yeni bir iç savaşa girmesine en çok da Suriye halkı karşı çıkacaktır. Milyonlarca insanı yine mülteci haline getirecek, insani yardımlara muhtaç bırakacak, başta Türkiye olmak üzere Avrupa’yı ve tüm dünyayı yeni bir mülteci akını riskiyle karşı karşıya bırakacak savaşa müsaade verilmemeli. Geçmişte olduğu üzere bugün de Suriye’de yaşanan çatışmalar, sırf mahallî dinamiklerle değil, birebir vakitte milletlerarası müdahalelerle de şekilleniyor. Esed artıklarının son taarruzlarında İran’ın, Rusya’nın, Hizbullah’ın tesiri, silah ve mali takviyesi bu yorumu yapmamıza neden oluyor.
Yakın gelecekte başta Türkiye ve Arap ülkeleri olmak üzere ABD, Rusya ve İran’ın atacağı adımlar da Suriye’nin geleceğinin şekillenmesinde tesirli olacak. Bu durum da tekrar birebir yorumu dayanaklar mahiyette. Bu ülkelerin birbirleriyle olan alakaları ve stratejik hesaplamaları da Suriye’nin geleceğini belirleyecek değerli faktörler ortasında yer alıyor. Türkiye ve Arap ülkelerinin, Suriye’nin tekrar inşa sürecini tartıştıkları, Şara’nın ülkesinin yine imarı ve yatırım çekmek için diplomasi yürüttüğü günlerde ülkenin yeni bir iç savaş tehdidi yaşaması yürütülen süreci baltalamak niyetinin de olunduğunu gösteriyor.
Öte yandan, geçmişte Esed rejiminin kalesi pozisyonundaki kıyı bölgelerinde çıkan kaos, Suriye’nin Akdeniz kıyılarındaki Lazkiye ve Tartus’un coğrafik ve stratejik değerini de bir kere daha gözler önüne serdi. Bu bölgeler Rusya’nın askeri üstlerini de barındırması bakımından da dikkat çekiyor. Esed ailesi, kendi varlığını sürdürmek ya da “Bizden kurtulmak kolay olmayacak” bildirisi vermek için mezhep silahına da sarılabilir. Mezhepsel bir kışkırtma için Esed kalıntıları öteki ülkelerdeki çatışma imgelerini paylaşarak ‘Cihatçılar Alevileri öldürüyor’ propagandasına bile başladı. Bu ortada Şiiler için kutsal olan Nubl ve Zehra’daki Şiiler, Suriye devletinin yanında olduklarını açıklayarak, Suriye’nin barışına katkıda bulundu. Bu gelişmeyi de görmeden olmaz. Yaklaşık 14 yıl süren iç savaşın yıkımını, acısını yaşamış Suriye halkı tüm lisana getirdiğim risklere karşı tabiri caizse şerbetli. Memleketler arası toplumun bu duruma daha fazla hassaslık göstermesi ve Suriye halkının yanında durması, barış ve istikrar yolunda atılacak değerli adımlardan biri olacaktır.
