Son 15 ayı yüksek faizle geçiren Türkiye, yüksek bir fatura ödemek zorunda kaldı. Vatandaşların yüzde 70, işletmelerin ise yüzde 55 faizle borçlanmak zorunda kaldı bu periyotta faizin maliyeti, gitgide ağırlaşıyor. Haziran 2023’te faizleri yükseltmeye başlayan Merkez Bankası, geçen yılı yüzde 42,5 faizle kapattı. Bu yılın ocak ayında 2,5 puan, mart ayında ise 5 puanlık artış yapan Merkez Bankası, 9 ay boyunca siyaset faizini yüzde 50’de tuttu. Bankaların da birebir periyotta para toplama yarışına girdiği bankalar yüzde 45-55 ortasında değişen oranlarla mevduat faizi verdi. Topladıkları paraları daha yüksek oranlarla satmaya çalışan bankalar, tüketici kredilerinin maliyetini yüzde 70’e, işletmelere verdikleri ticari kredilerin maliyetini ise yüzde 55’e kadar çıkardı.
Bankacılık bölümünün kredi bilgileri üzerinden ve bu faiz oranlarını dikkate alarak bir hesaplama yapıldığında yüksek faizlerin Türkiye’ye maliyeti hesaplanabiliyor.
Ekim 2023-Aralık 2024 devrini kapsayan 15 aylık müddette vatandaşların ve şirketlerin ödediği faizin 6 trilyon 218 milyar lira olduğu görülüyor. Bu sayının dolar cinsinden tabiri 181 milyar 545 milyon dolar. Hazine’nin bu devirde ödediği borç faizleri hesaba dahil edildiğinde vatandaş, şirket ve devletin 15 ayda ödediği faiz toplamı 235 milyar dolara çıkıyor. Bu para, bu yıl 1,3 trilyon dolara çıkması beklenen Türkiye’nin yıllık Gayrisafi Yurtiçi Hasılası’nın beşte birine denk geliyor.
Bankacılık kesiminin kullandırdığı kredi toplamı 20 Aralık itibariyle 15 trilyon 687 milyar lira civarında. Bu kedilerin ortalama, gelecekteki ödemeleri nedeniyle faiz yükünün önümüzdeki yıl da artarak devam edecek. Hazine; gelecek yıl 1 trilyon 950 milyar liralık borç faizi ödeyecek. Vatandaşların ve işletmelerin kredi geri ödemeleriyle birlikte 2025’teki 86 milyon vatandaşın cebinden 270 milyar dolarlık faiz ödenmiş olacak.
Merkezi idare bütçe masrafları, ocak-kasım 2023 periyodunda 5 trilyon 192 milyar 979 milyon lira iken bu yılın tıpkı devrinde yüzde 74,7 artışla 9 trilyon 70 milyar 221 milyon liraya yükseldi. Faiz hariç bütçe masrafları, ocak-kasım devrinde geçen yılın tıpkı devrine kıyasla yüzde 72,7 artarak 7 trilyon 875 milyar 18 milyon liraya çıktı. Faiz hariç sarfiyatların bütçe ödeneklerine nazaran gerçekleşme oranı yüzde 80,1 olarak hesaplandı.
Faiz masrafları yüzde 89 artarak 1 trilyon 195 milyar 202 milyon lirayı buldu. Aralık ayı ödemeleriyle birlikte bu sayının 1,5 trilyon liraya yükselmesi bekleniyor.
