Dünyâ kamuoyu Rusya-Ukrayna savaşına kilitlenmiş iken patlayan 7 Ekim hâdisesi ve gerisinden gelenler herkesi şaşırttı. Bunun rastgele yaşanmadığını artık daha rahat görebiliyoruz. İsrâil’in faşist, aşırılıkçı hükûmeti bunu kendisi için bir fırsata çevirdi ve Gazze’de sözün tam mânâsıyla bir soykırıma girişti. Bununla da kalmadı; operasyonunu Lübnan ve Sûriye’ye hakikat genişletti. Bahsedilen genişleme, esâsen
İran ile en son bir hesaplaşmayı
hedeflemekteydi. Lakin global ölçekte bunun iki boyutu daha vardı. Birebir safha yalnızca İran’ın değil;
İran ile bir arada Rusya’nın ve Çin’in de Doğu Akdeniz, Ortadoğu ve nihâyet Afrika’dan ayağının kesilmesini
hedeflemekteydi.
Ukrayna ile savaşan Rusya; Hindistan ve Çin ile münasebetlerini sağlama almış, İran ve Kuzey Kore ile stratejik/askerî bir yakınlaşma içine girmişti. Nihâyet Çin, İran ile uzun vâdeli bir program üzerinden devreye girmiş, Körfez devletleriyle İran ortasında barışa gidecek bir tabanı oluşturmaya başlamıştı. İşte 7 Ekim ve sonrasında yaşananlar, bu süreçleri topyekûn bozmaya mâtuftu.
Rusya, Ortadoğu’da esen ve tırmanan İran aykırılığı karşısında alabildiğine bocaladı.
Özellikle Ukrayna savaşı sebebiyle Ortadoğu’daki askerî varlığını bir oldukça azaltmıştı. İran olmaksızın Ortadoğu’da tutunamayacağını öngörüyordu. Lâkin İran ile tıpkı çizgide bulunmanın kendisi için bir çelişki olduğunun da farkındaydı. İsrâil’in taarruzlarına göz yummak zorunda kaldı. Astana’yı devreye sokarak Esed rejimi ile Türkiye ortasında bir mutabakat tabanı yaratmak istedi. Geç kalınmış, biraz da can havliyle yapılmış bir hareketti bu. Bir Erdoğan-Esed görüşmesinin beyhude olduğunu aklı başında herkes öngörebilir. Eminim Türk devlet aklı da bunu görmüştü. Dahası, bunun İran tarafından asla istenmeyeceğini de biliyorlardı. Lakin Türkiye şeklen de olsa sürece sâhip çıktı. Böylelikle, en azından reddeden taraf olmadı. Bunun son derecede gerçek olduğunu; Rusya’nın da söyleyecek bir kelamı kalmamış olduğunu görebiliyoruz.
Esed’in suyunun ısınmış olduğu artık anlaşılıyordu. Sûriye’nin Arap Birliği’ne yine kabûlü problemi, yaklaşan fırtınayı gören Körfez Arapları ve Mısır’ın ona uzattığı son can simidi ise de bunun Esed’e fazlaca bir yararı olmadı.
İran da şaşkındı
. Bunun er geç yaşanacak kesin bir hesaplaşma olduğunu göremedi. Hizbullah 7 Ekim’in çabucak akabinde HAMAS’a dayanak vermedi. Şayet vermiş olsaydı tablo bugünkü üzere mi olurdu, bilemeyiz. İsrâil evvelâ İran’ın Lübnan’daki uzantısı olan Hizbullah’ı ağır bir yenilgiye uğrattı ve hudutlarından uzaklaştırarak Litani Nehri’nin kuzeyine sürdü. Daha sonra Sûriye’yi ağır bir bombardımana tâbi tutarak buradaki İran ögelerini ezdi geçti. Artık Sûriye’deki kilit açılmaya başlayacaktı.
Türkiye Cumhûriyeti devletinin gelişmeleri çok sıkı tâkip etmiş olduğu anlaşılıyor
. İdlib’de hazırlanan yapılaşmaya ve hazırlıklara takviye verdi. Bu ortada, Irak’taki varlığını alabildiğine kuvvetlendirmiş, Pençe-Kilit operasyonlarıyla Kandil’i nefes alamaz hâle getirmişti. Bu harekâtlar, Sûriye’de yaşanacak olanlardan kopuk bedellendirilemez.
Esed’in çöküşüne giden ve eşanlı olarak Rusya ve İran’ı oyundan düşüren süreçleri anlatmaya gerek yok. Bunun,
bileşenlerinden birincisinin aklına dayanan bir Angloamerikan plânı olduğunu
daha birinci gün yazmış ve söylemiştim. Bölgesel seviyede bunun, birbiriyle çatışan iki ayağı olduğunu da görmek gerekiyor. Bu iki öge İsrâil ve Türkiye’den diğeri değil.
Ortadoğu’da bundan sonra olacakların, birebir süreçte yer alan; lâkin çatışan iki taraf ortasındaki bir bilek güreşi olacağını rahatlıkla tez edebiliriz.
Kadim ırmak Fırat burada yeniden belirleyici. Fırat’ın batısında İran ve Rusya’ya müzâhir PKK’yı temizleyen ve SMO ve HTŞ üzerindeki nüfûzuyla temâyüz eden canlı bir Türkiye var. Bir yıldır savaşan ve yorgun bir İsrâil, Türkiye’nin, Fırat’ın batısında denetimi ele almasından ve Şam’da uzunluk göstermesinden son derecede rahatsız.(Benzer bir rahatsızlığın, Katar hâriç Körfez Araplığı ve Mısır’da da olduğunu görüyoruz). Bir taraftan
Golan etrafında kendisi için emniyetli bir sâha oluşturmanın
derdinde. Başka taraftan Fırat’ın doğusundaki
PYD ile takviye temaslarını arttırıyor.
İsrâil ile savaş istemediğini çeşitli vesilelerle açıklayan HTŞ’den rahat değil. Bir taraftan
HTŞ-SMO ordusu ortasındaki akordu bozmak
yahut
HTŞ bileşenlerini birbirine kırdırmak
; öteki taraftan
Türk devleti ile HTŞ ortasındaki bağları aşındırmak
için elinden geleni yapacağından emin olabilirsiniz. İsrâil bununla da kalmayacaktır. Türkiye’nin Irak’ta sağlamlayan
Erbil’i de hedefleyecektir
. Yapacağı daha ileri bir atak ise, İran’ı karıştırıp bir Türk-Fars savaşını tezgâhlamak olabilir.
Buna karşılık Türkiye de boş durmuyor.
HTŞ ile PYD ortasındaki arayı canlı tutmaya çalışıyor. Öteki taraftan Fırat’ın doğusunda PYD varlığını yok etmek için radikal adımlar atıyor.
Artık şu çok düzgün bilinmelidir ki Türkiye için sıkıntı 30 km’lik bir emniyet şeridi oluşturmanın ötesinde geçmektedir. Türk hâriciye ve istihbaratı, yer yer HTŞ’nin dayanağını alarak, yer yer Fırat’ın doğusundaki PYD dışındaki Kürt ve Arap ögeleri devreye sokarak PYD’nin o coğrafyadaki ayağını yerden kesmek için çok önemli teşebbüslerde bulunuyor. İnşallah gerek kalmaz ancak son deva ise Türk Ordusunun devreye girmesi.
Bütün sıkıntı,
Körfez ve Doğu Akdeniz’deki güç kaynaklarının Anglosakson güç şirketleri tarafından Avrupa’ya ulaştırılmasında hangi yolun izleneceği
. En akılcı tercihin Türkiye olduğu kesinlikle. Ancak sorun bunun azgın İsrâil tarafından istenmemesi. İsrâil’in en büyük beklentisi ise, ardına dev silâh ve teknoloji şirketlerinin dayanağını almış olan Trump’ın işbaşına gelmesi. Trump, akıl bagajında iki çelişik ögesi taşıyor. Bir tarafıyla
hesâba, kitaba dayalı ekonomik bir akıl
var. Öbür tarafta ise
hayli bulanık işleyen Evanjelik bir ideolojik akıl…
İlki Türkiye’den yana işler. Oburu ise İsrâil’den yana. Bakalım hangi akıl baskın gelecek. Bakalım İngiliz aklı Trump’ı ne kadar denetim edebilecek… Şimdilik erken görülebilir ancak bir soru daha: Şayet bilek güreşini Türkiye kazanırsa, bunun bedeli olarak bizden ne istenecek? Sanki yeni bir Kırım Savaşı’nın eşiğinde miyiz? Allah esirgesin…
