Komedyen Tadhg Hickey, İrlanda’da 1845 yılında yaşanan Patates kıtlığında Osmanlının İngiltere’nin ablukasına karşın İrlandalılara yardımına nasıl koştuğunu anlattı. Pekala Patates kıtlığı ya da büyük kıtlıkta neler yaşanmıştı?
19. yüzyılda Büyük Kıtlık yahut Patates Kıtlığı olarak bilinen 7 yıl süren açlık, o periyot İngiliz idaresi altında olan İrlanda’da bir milyondan fazla kişinin vefatına yol açtı ve halkın belleğinde derin izler bıraktı.
Ağıtlara ve kitaplara husus olan kıtlık, patateslerin bir mantar nedeniyle tarlada çürümesiyle başladı. İrlanda’nın şimdiye kadar yaşadığı en büyük felaket olan Büyük Kıtlık sırasında bir milyondan fazla İrlandalı ABD’ye göç etmek zorunda kaldı. Rastgele bir yere gidemeyecek kadar yoksul olanlar ise ya açlıktan ya da yetersiz beslenmeye bağlı hastalıklar nedeniyle bir nevi mevte terk edildi.
Kıtlığın en şiddetli yılı, mahsulde rastgele bir düzgünleşme görülmeyen 1847 oldu. Tarihe “Kara 47” olarak geçen o yıl yardım umulmadık ve uzak bir yerden, Osmanlı’dan geldi.
Binlerce kilometre uzaklıktaki İstanbul’da Sultan Abdülmecid, İrlanda’dan gelen diş tabibinin anlatımıyla durumdan haberdar oldu.
Sultan, açlıktan ölen İrlandalılara yardım etmek için ivedilikle 10 bin sterlin (şu anki bedeliyle yaklaşık 8 milyon lira) yardım teklifinde bulundu.
Ancak o devir Kraliçe Victoria, 2 bin sterlin yardım yapmıştı ve İngiltere, Kraliçe’nin yardımını aşan bir ölçüsü kabul etmek istemedi.
Bunun üzerine Sultan Abdülmecid, istemeyerek yardımı azalttı ve İrlanda’ya bin sterlin gönderdi. Bunun kâfi olmadığını bilen Sultan, daha fazla yardım için deva aradı.
19. yüzyılın ortalarında İrlanda, tarihinin en karanlık devirlerinden birini yaşıyordu. 1845-1852 yılları ortasında patates kıtlığı, halkın temel besin unsuru olan patates üretimini yok ederek milyonlarca insanı açlık ve hastalıkla karşı karşıya bırakmıştı. Bu olay, Avrupa’nın dört bir yanından yardım davetlerinin yükselmesine neden oldu.
Osmanlı Sultanı Abdülmecid, bu insanlık krizini, sarayına gelen İrlandalı bir diş tabibinin transferleriyle öğrendi. Sultan, çabucak harekete geçti. Yardım olarak başlangıçta 10.000 sterlin göndermeyi planladı. Lakin devrin İngiltere Kraliçesi Victoria, yalnızca 2.000 sterlin bağış yapmıştı ve danışmanları, Osmanlı yardımının bu ölçüsü aşmamasını tavsiye etti. İngiltere, İrlanda’nın bir modülü olarak kendi denetimi altındaki bir bölgeye yapılacak büyük bir Osmanlı yardımını siyasi bir tehdit olarak görüyordu. Bu sebeple Sultan’ın yardımı 1.000 sterlinle hudutlu tutulmasını sağladı.
1847 yılında Drogheda limanına ulaşan yardımlar, İrlanda halkı için bir umut ışığı oldu.
Sultan Abdülmecid’in bu cömertliği, gerek İrlanda basınında gerek milletlerarası etraflarda takdirle karşılandı. Osmanlı yardımının tesiri, lokal halk tarafından o kadar derin bir halde hissedildi ki bu bağ, uzun yıllar boyunca İrlanda’nın hafızasında canlı bir biçimde yer aldı.
İrlanda’nın Drogheda kentinde bugün bile Osmanlı’nın yardımlarını hatırlatan birçok sembol bulunuyor.
