Modern dünyânın en dikkat cazibeli argümanlarından birisi,
yukarıdakiler ve aşağıdakiler
arasındaki tarihî makasın kapatılmasıdır.
Eşitlik
bir ahlâkî kıymet olarak tam da bunu anlatır. Dramatik olan, bu argümanın, geleneklerinden ve muhitlerinden kopmuş büyük nüfûs yığılmalarının yaşandığı bir tarihî eşikte ortaya konmuş olmasıdır. Burada öbür çağdaş ahlâkî kavram olarak özgürlük devreye girer.
Köksüzleşme
süreçlerinin özgürleşme için büyük bir fırsat sağladığı sav edilir. Temelli dertlerden başlıcası da budur. Eş anlı olarak nasıl özgürleşecek ve eşitleneceğizdir? Birincisi topluluksal (komüniteryen), oburu ise ferdi açılımlar taşıyan bu iki doğrultu paradoksal, tahminen de uzlaşmaz bir çelişki olarak günümüze kadar geldi.
Köksüzleşmeyi, klâsik ve kurumsal bağlardan kurtuluşun bir fırsatı; yâni özgürleşme imkânı olarak ve değerleyenler, çok geçmeden bunun yalnızca kurumsal değil, bir toplumsal sıkıntı olduğunu gördüler. Kişisel özgürleşmeler için yegâne mani
devlet, kilise
ve
gelenekler
değildi. Şahsen kapitalizmin toprakta mülksüzleştirerek kentlere yığdığı ve toplulukçular (komüniteryenler) tarafından özneleştirilen kitlelerdi de. Ağır darbeler yemiş olan aristokratik kalıntılar bundan son derecede şikâyetçiydi. Lakin itiraz yalnızca onlardan değil, yıldızı parlayan kimi burjuva çevrelerden de gelmekteydi. Klâsik liberaller tam da bundan şikâyet eden burjuva çevreleriydi. Vakit içinde bu müştekî çevrelere, kendilerini toplumsal/sınıfsal uğraşlara adamış; lâkin pratikte büyük bir hayâl kırıklığına uğramış toplulukçular da ek oldu.. Biz onları sâbık, küskün sosyalistler, solcular olarak da tanıyoruz.
Müştekîlerin gözünde köksüz kitleler, bilgisiz, kaba, eğitimsiz, yıkıcı his ve hareketlerin kaynağıydı. Onları eşitliğin öznesi kılmak, yapılacak en büyük yanlışlardan birisiydi. Bu zorakî eşitlemeler, bireylerin özgürleşmesine de mânî olacaktı. Bu şikâyet ve tenkitlerden mürekkep hatırı sayılır bir külliyat doğdu. Gustave Le Bon, Ortega Y Gasset, Elias Canetti, Frankfurt Okulu düşünürleri, meselâ Erich Fromm üzere etkili müellifler, kitlelerden gelen tehlikeleri tahlil ettiler. Deneyimler de onların yazdıklarına kuvvetli bir taban oluşturmaktaydı. Özellikle II. Genel Harp ekseninde yaşananlar, popülizm, faşizm ve Nazizmler, çok acıtıcı deneyimlerdi. Anlaşılan bir başka önemli konu da, komüniteryen bir niyet olan demokrasinin de şahsen kendi öznesi; yâni kitleler tarafından sönümlendirilme riskiydi.
II. Genel Harp sonrası kurulan dünyâ sisteminde,
liberal pahalar ile demokratik pahalar, ekonomipolitik bir disiplin
(Keynescilik ve çeşitlemeleri)
üzerinden
, şöyle bu türlü uzlaştırıldı. Kamucu bürokratik seçkinler bu sürecin odağındaydı. Ancak bu uzlaşmanın çok süreksiz olduğunu söyleyebiliriz. Liberal demokrasileri ayakta tutan ekonomipolitik, daha doğrusu politik iktisat son derecede kırılgan ve kısa ömürlüydü. 1990’lardan başlayarak yaşanan politik iktisattaki yıkımlar ortaya çok düşündürücü öteki tablolar koydu.
En göze çarpan konu,
elitlerin mâhiyet ve muhtevâsındaki
değişimdi.
Klâsik önemli bürokratik elitler
süratle gözden düştü. Buna, tekrar üretim aklıyla hareket eden
klâsik ekonomik seçkinleri de
dâhil edebiliriz. Yükselen yeni seçkinler
finansal elitlerdi
. Bu kısımlara seçkin olmak niteliğini kazandıran, paradan para kazanmaya dayanan ve derecelendirmesi de yarar düzeyleri olan “başarılarıydı”.
Elit olmanın eski kriterleri
hızla
berhâvâ oluyordu.
Uçarı, taşkın, çocuk ruhlu bir dünyâları vardı. Birçok genç, yeni yetmeydi.
Olgunlaşma, derinleşme vb argümanları sonu gelmez bir alayla karşılıyorlardı.
Her şeyi işlemselleştiren, sayısallaştıran, hedefleri doğrultusunda araçsallaştıran anomik bir zihniyetleri ve hayat şekilleri vardı. Çocuk kalmak
ve hayâtı yüzeysel yaşamaktan
çok haz alıyorlardı. Kaptan Cousteau bölümünü tamamlamış, sörfçü Kelly Slater’ların dönemi başlamıştı. Evre artık
dalgıçların değil; sörfçülerin
zamanıdır. Başta ekonomik faaliyetler olmak üzere oyunlaştırmadıkları hiçbir şey yoktu. Bu oyunlaştırmanın dramaturjisi ise, Richard Sennett ve Byung-Chul Han gibilerin yerinde kavramlaştırmasıyla
aksiyonlara değil, performanslara
isâbet ediyordu. Oyunlaştırılmış; Bakhtinci mânâda karnavaleskleşmiş yeni işletmecilik disiplini, mühendislikleri de içine alarak nâdan bürokratik-mühendislik yapılara ve seçkinlere meydan okuyordu. Entelektüel hayâtlar da bundan nasibini aldı. Önemli ve derinleşme isteğinin taşıyıcısı; dahası toplumsal misyonları olduğuna inanan kamucu entelektüeller gözden düştü. Sanatlar, ideoloji, akademya, gazetecilik vd kültürel alanlarda at koşturanlar, yeni seçkinlere ayak uydurdu.(Sartre’ın boşluğunu ne orta Zizek doldurdu?). Bugün çabucak hemen hepsi birer performans alanıdır. Siyâsal hareket de bundan nâsibini almış, aksiyon niteliğini kaybederek bir performansa dönüşmüştür.
Ama iş bununla bitmedi. 2000’li yıllardan başlayarak bir öbür seçkin daha zuhûr etti. Bunlar
teknoloji elitleriydi. Garaj çocukları
olarak biliniyorlar, baş döndürücü buluşlarıyla târihin eksenleriyle oynuyorlardı.
Start up’lar finansal seçkinlerle teknoloji seçkinlerini birleştirdi.
Bu füzyon, çırpınan bürokrasileri daha da çâresiz bıraktı. Artık sörf de demodeydi.
Dalga sörfünü rüzgâr sörfü sönümlendirdi ve seçkinler uçuculaşıp bulutsallaştı.
Yerküreyi küçümsemek, bir çöplük olarak görmek ve Mars’a yerleşme fantezisi onların telaffuzunda merkezî bir yer meblağ. Normlar teknolojinin gerisine düştükçe, her yeni teknolojik buluş kânunlardan münezzehleştikçe, yeni seçkinleri için bizâtihî olan şımarıklık, meydan okuyucu ve yıkıcı bir özgüven patlamasına, kendilerini tanrısallaştırmaya ve içlerindeki yıkıcılığın açığa çıkmasına yol açtı.
Musk, Gates’in bilakis, yerinde sayan, lakin hâlâ kaslı ve pazulu olan ve huzursuz kitleleri manipüle etme kabiliyetini hâiz popülist bürokratik seçkinlerle de yol alınabileceğini gördü. Eminim, onun gözünde bu, yeni bir start up.
Finansal, tekno ve teopolitik seçkinin füzyonuyla
karşı karşıyayız. Trump-Musk paydaşlığı tam da bunu anlatıyor. (Kurban Trudeau vb) ..Bu süreç, bizi yeni faşizmlere taşıyan, yabancı düşmanlığını siyonizmle taçlayan
psycho
bir süreç..(Demek ki demokrasiyi yalnızca kitleler değil, seçkinler de sönümlendiriyormuş). Allah insanlığa acısın…
