İnsanlık ve İslamlık düşmanı Nusayri Şebbihaların kurşunladığı, içini ateşe verdiği, etrafındaki binaların çatılarındaki kurşun plakaları çalıp
sattığı halife Ömer bin Abdülaziz’in türbesinin o üzücü halini görünce hafızamı tazeleme muhtaçlığı hissettim.
Ne olmuş, nasıl olmuştu da üç yılı biraz geçkin mühlet hilafet makamında oturan bu adama bizim ortak hafızamız “beşinci raşit halife” makamını layık görmüştü? Babası Emevilerin Mısır valisi, annesi Hz. Ömer efendimizin torunu olan bu adamda ne görmüştük biz? Çokça fetih mi? Hayır. İnanılmaz bir kalkınma atılımı mi? Hayır. Sıra dışı bir zenginleşme, bir ganimet sıkıntısı mi? Hayır.
Ama şu var: Halife Abdülmelik’in kızıyla evlenen Ömer, Medine’ye vali olarak atanıyor. Medine’de yaptığı birinci iş kentin ilmi geniş, kelamı makbul alimlerini toplayıp “ne yapalım, nasıl yapalım, neler yapalım, nasıl yönetelim?” diye sormak oluyor. Gücünü paylaşıma açarak güçleniyor yani. “Müminlerin işi istişare iledir” hikmetinden hiç ayrılmıyor. Medine’de çok seviliyor Ömer. Ne adaletten şaşıyor, ne halkına kötülük ediyor, ne şatafata prim veriyor.
Aslında bu noktada “karnı tok, sırtı pek, halife damadı bir vali” olarak, üstelik her sene hac buyrukluğu üzere yüksek itibarlı bir vazifesi de ifa ediyorken “şimdi ağzımın tadının kaçmasına ne gerek var? Hele susup oturayım” demiyor. Zira o da dedesi Hz. Ömer üzere yalnızca “adle boyun eğen” biri. O yüzden, dönemdaşı ve mevkidaşı Irak valisi Haccac-ı Zalim’in yapıp ettiklerine şiddetle karşı çıkıyor. “Bu sistem değişmeli” diyor. Bu sert tenkitlerinin sonucu da valilikten azledilmek oluyor.
Şam’a dönüyor Ömer. Haccac başta olmak üzere zalim valilere yönelik sert tenkitlerine o esnada halife olan Velid’in meclisinde de durmaksızın devam ediyor.
Şu da var: Bu adil, istişareye inanan, merhametli adama, “adam dediğin bu türlü olmalı” diyerek güveniyor biri. Velid’den sonraki halife Süleyman, oğulları, kardeşleri olmasına karşın Emevi tahtını Ömer bin Abdülaziz’e miras bırakıyor. Her ne kadar Ömer, “ben istemiyorum bu vebali” dese de hem ileri gelenler hem de ahali çok ısrar ettiği için “beşinci raşit halife” olarak anılacağı tahta çıkıyor.
İlk işi doğal ki “kabile asabiyeti” ile değil, “liyakat” ile adam seçmek oluyor. Zalim valilerin tamamını vazifeden alıp yerlerine kabilesine, torpiline, bağına, ilişkisine bakmadan “düzgün insanlar” atıyor.
Şu da var: Saraydaki tüm lüks eşyayı beytülmale verdiriyor Ömer. Köleleri ve cariyeleri azat ediyor. Kolay, sade bir hayat sürmeye başlıyor. O denli ki onu birinci defa görenler halife mi, halktan biri mi olduğunu anlayamıyorlar. Valilerin ticaretle uğraşmalarını ve armağan kabul etmelerini yasaklıyor. Ve daha da değerlisi “kadı dediğin hukukun, hukuk dediğin adaletin, adalet dediğin de mülkün temelidir” diyerek ülkesindeki tüm kadıların harika düzgün yetişmiş, adil beşerler olmalarını temin ediyor. Bununla da yetinmeyip “kimin ne kaygısı varsa direkt bana gelebilir” diyerek devletin dininin adalet olduğunu
bir sefer daha seriyor göz önüne.
Beni en çok hapishanelerdeki düzenlemeleri etkilemiştir Ömer bin Abdülaziz’in. Mahkumlara dayak atmak yasak. Mahkumların yetersiz beslenmesi yasak. Temyiz edilmeden idam ve el kesme üzere cezaların uygulanması yasak. Üstelik bir de tahminen de dünyada birinci kere olarak “suça nazaran koğuş” sistemini getiriyor hapishanelere. Böylece
“ıslah”ı cezanın ayrılmaz bir modülü
haline getirmenin adımlarını atıyor.
Müteşekkir olmak yerine kabrini yaktılar falan lakin Ömer’in yaptığı değerli işlerden biri de Muaviye’den beri Emevi hanedanının haksız yere çöktüğü toprakların tamamını hak sahiplerine iade etmesi oluyor. Bu yerlerden en değerlisi ve en değerlisi, Ehl-i Beyt’e ilişkin Fedek toprağı malum.
Kendisini mevtle tehdit eden Emevi hanedanı mensuplarına “canımı sıkmayın, halifeliği Medine’ye taşır, halifeyi de şura ile seçtiririm” diyen adam o. Buna ömrü vefa etmiyor. “Tüm Müminler eşittir, o halde Mevaliler de sizin eşit kardeşlerinizdir” diyerek ırkçılığı ayaklar altına adam o. Toplumsal barışı temin için çırpınan, vergi sistemini adilleştiren, çok kazanandan çok, az kazanandan az vergi alan adam o.
Daha da anlatırım lakin yerim bitti tekrar. Eh, niyet da hasıl oldu herhalde. “İnsana, yalnızca beşere doğru” bir idarenin
3 yılda neler başarabileceğinin bir ispatı olarak, dedesi Ömer üzere adil, bir derviş kadar zahid, bir alim kadar keskin görüşlü mükemmel bir adam olarak yaşadı ve öldü. Yaşadığı hayatın hakkını verdi. Fakat galiba en kıymetlisi, yaşayışıyla, idare şekliyle, olaylara yaklaşımıyla bize değerli, çok değerli bir miras bıraktı. Diğerlerinin değil, kendi mirasımızın üzerinde yükselebilir miyiz? Soru bu ve yanıtı da hem çok kolay hem de çok sıkıntı elbette.
Bir kerre demiştim, bir kerre daha diyeyim. Ömer’i beklemekle olmaz,
Ömer olmakla olur ne olacaksa.
