PTT ülkenin gözbebeği kurumlarından birisidir. Bu yazımızda Kurumun Anonim Şirkete dönüştürülmesinin akabinde meslek hakkı elinden alınan 399 sayılı KHK’ya tabi işçi ile iş teminatından yoksun bırakılan idari hizmet kontratlı işçisinin durumları, bilhassa kurumun verimliliğini ve işçi memnuniyetini direkt etkileyen ögeleri irdeleyerek Kurumda çalışan işçinin taleplerini gündeme getirmeye çalışacağız.
Kamu kurumlarında tıpkı işlerin farklı statüde misyon yapan işçi tarafından yapılmasının ortaya çıkardığı meseleleri daha evvelki yazılarımda gündeme getirmiştim. Tıpkı iş hem memur hem emekçi hem de kontratlı işçi tarafından yerine getiriliyorsa ister istemez kurumda iş barışı zedelenmektedir. Son vakitlerde kamu kurumlarının genelinde bu sorun bulunmaktadır.
İşte bu noktada PTT tam bir numune olarak karşımıza çıkmaktadır. PTT’de farklı statülerde istihdam edilen çalışanın yaşadığı meseleleri Adil haber-Sen Genel Başkanı Kenan Arık ve Yardımcısı Murat Demir’le müzakere ettik. Onların tarafıma ilettiği problemleri hazırladıkları rapor özelinde tahlile tabi tutmaya çalışacağız.
Anayasa Mahkemesi kararı ile Kurum çalışanlarını ilgilendiren düzenleme iptal edilmiştir. AYM kararı sonrasında yapılacak düzenlemede çalışanın durumu ile ilgili birçok sorunun tahlili için çaba edilmektedir. Ne kadar başarılı olunacağı aşikâr olunmasa da önemli bir uğraş gösterilmektedir.
Sendika yetkilileriyle yeni düzenlemelerde hem çalışanın haklarının korunması hem de Kurumun sürdürülebilirliğinin sağlanması ismine sırf mevcut tüzel boşlukların giderilmesi değil birebir vakitte kuruma aidiyet hissinin güçlendirilmesi, verimliliğinin arttırılması ve uzun vadede mali sürdürülebilirliğinin korunması için neler yapılması gerektiğini konuştuk.
PTT, 23.05.2013 tarihinde yürürlüğe giren 6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanunu ile tekrar yapılandırılarak anonim şirkete dönüştürülmüştür. Bu dönüşüm, yalnızca kurumun yapısal değişikliği ile sonlu kalmamış, işçi rejimi de esaslı bir formda değişmiştir. Daha evvel bünyesinde 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi memurlar, 399 sayılı KHK’ya tabi kontratlı işçi, personel ve firma işçisi olmak üzere dört farklı statüde işçi istihdam eden PTT, yeni yapılanma ile birlikte işçi statüsü sayısını beşe çıkarmış ve yeni bir statü olarak idari hizmet kontratlı işçi statüsünü getirmiştir.
Bize nazaran bu kadar fazla işçi statüsü ile işçi istihdamı sağlıklı değildir ve statünün yeni düzenleme ile sadeleştirilmesi gerekmektedir.
Yeni yapılanma ile birlikte, 6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanunu’nun 27 nci unsuru, yeni statüde istihdam edilecek işçinin türel statüsünü “657 sayılı Kanun ve öteki kanunların kontratlı işçi hakkındaki kararlarına tabi olmaksızın idari hizmet mukavelesi ile istihdam edilir” biçiminde belirlemişti. Bu statüde istihdam edilecek işçi, Kamu İşçi Seçme Sınavı’na katılanlar ortasından seçilecek ve işe alma, unvan, sayı, atama, görevlendirme, eğitim, terfi, misyonda yükselme, disiplin, müsaade, misyondan alma, mukavelenin yenilenip yenilenmemesi yahut sona erdirilmesine ait hususlar ise Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulan yönetmelik ile belirlenecekti. Lakin kontratlı işçinin aylık fiyat, ikramiye ve öbür mali ve toplumsal hakları ile sözleşme esasları Yönetim Kurulu tarafından belirlenecek ve bu ödemelerin aylık ortalaması, Yüksek Planlama Kurulu tarafından PTT için tespit edilen üst sonu aşmayacaktı.
Yaşanan gelişmeler sonrasında 6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanunu’nun 27 nci unsurunun yürürlükten kaldırılmasının akabinde, 15 Temmuz 2018 tarihinde yayımlanan 4 numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile PTT yine yapılandırılmıştır. Bu düzenlemeyle, idari hizmet kontratlı işçinin istihdamına 375 sayılı Kanun Kararında Kararname’nin ek 27. unsuru çerçevesinde devam edilmesine karar verilmiştir. Bugün prestijiyle, bu statüdeki işçi, 375 sayılı KHK’nın ek 27. hususu uyarınca istihdam edilmektedir. Lakin yapılan düzenleme Anayasa Mahkemesince iptal edilmiştir. İptal sonrasında yapılacak yasal düzenleme ile husus yasal tabana kavuşturulacaktır.
399 sayılı KHK’nın II sayılı cetveline tabi olan kontratlı çalışanla yeni düzenleme ile getirilen İdari Hizmet Kontratlı işçi ortasında önemli bir beklenti uçurumu oluşmuş, bu durum kurumdaki iş barışını bozmuş ve genel memnuniyetsizliğe yol açmıştır.
399 sayılı KHK’ya tabi işçi, iş garantisi ve mali haklar üzere kıymetli avantajlarla çalışırken, İdari Hizmet Kontratlı işçi bu haklardan mahrum olarak, tıpkı işi yapmakta ve birebir ortamda bulunmalarına karşın farklı statülerde değerlendirilmiştir. Bu durum, hem işçi ortasında eşitsizlik hissini pekiştirmiş hem de kurumsal gayelere ulaşılmasını engelleyen bir duvar örmüştür.
Görüleceği üzere kamu kurumlarındaki yaygın sorun PTT’de katlanarak devam etmektedir. Beş değişik statüde işçi istihdamı ister istemez birçok sıkıntıya sebep olmaktadır. Yapılacak yasal düzenleme ile bu probleme tahlil üretileceğini düşünüyoruz.
Kamu kurumlarındaki iş barışı ister istemez kamu hizmetine yansımaktadır. Bazen güzel niyetlerle yapılan düzenlemeler istenen sonuca ulaşmayabilmektedir. Bir kurumdaki beş farklı işçi istihdamı dahi başlı başına bir sorun kaynağıdır.
Anayasa Mahkemesi kararı sonrasında yapılması zorunlu olan düzenlemeden PTT A.Ş. çalışanının taleplerini şu biçimde sıralayabiliriz.
1- Yapılacak yasal düzenleme ile İdari Hizmet Kontratlı işçi istihdamından büsbütün vazgeçilmeli.
2- PTT A.Ş.’deki tüm çalışanların 399 Sayılı Kanun Kararında Kararnameye tabi olarak istihdamının sağlanması.
3- Kanun koyucunun iradesinin bu tarafta olmaması durumunda ise mevcut 399 sayılı Kanun Kararında Kararnameye tabi çalışana bir keze mahsus hak tanınarak isteyenlerin öteki kurumlara nakillerinin sağlanması.
4- İdari Hizmet Kontratlı çalışanın ise iş garantisinin olduğu, mali toplumsal haklarının güzelleştirildiği, performans sisteminin büsbütün kaldırılarak eşit işe eşit fiyatın ödendiği bir yasal düzenleme yapılması.
