Geçen yaz Bursa’ya gittiğimizde uğradık Somuncu Baba’nın fırınına.
Ulu mescide yürüyüşle 20 dakikalık bir uzaklıktaydı.
Kendisi üzere mütevazi bir yerdi.
Mekan girişte bir bahçe ile başlıyordu. Bahçenin sol kenarında bir masa, masanın üzerinde bardaklar ve şekerlik.
Ahşap masanın yanıbaşında duvarın kenarında da çay makinesi vardı.
Gelenler çay yahut su içerek bir soluklansın diye konulduğu belirliydi.
Çayımızı ve suyumuzu içip soluklandıktan sonra yeri gezdik.
Bahçenin sağ tarafında iki katlı bir bina vardı.
Üst kattaki oturma odalarına Somuncu Baba’nın ve yerin öyküsünün anlatıldığı panolar konulmuş.
**
Anadolu’nun manevi mimarlarından.
Hacı Bayram-ı Veli Hazretleri başta olmak üzere bir çok talebe yetiştirerek Osmanlı Devleti’nin manevi manada büyümesinde ve gelişmesinde büyük katkısı olmuş “Somuncu Baba” lakâbı ile tanınan Hamid-i Veli isimli hem tasavvuf hem ilim adamı.
Babası da devrin tanınan ilim adamlarından.
Yani 1350’lerden bahsediyoruz.
İlim tahsil etmek için o devirde Kayseri’den bugünkü Suriye’nin başşehri Şam’a, oradan bugünkü İran’ın Tebriz, Hoy ve Erdebil kentlerine gitmiş. Evvelce medrese eğitiminde yalnızca dini ilimler yoktu astronomi, matematik ve coğrafya, tarih kimya ilimleri okutuluyordu.
Eğitimini tamamladıktan sonra Anadolu’ya dönmüş.
Geniş detaylı öyküsünü merak edenler internetten bulabilir.
Ben onun diğer bir tarafının ele alındığı sanal alemde rastladığım bir yazıya dikkat çekmek istiyorum.
Okuyalım; “Somuncu Baba’nın ekmekleri devrinin en uygun ekmekleri olmuştur.
Her iki yüzün eşit pişmesi, sıhhate ziyanlı olan is’in bulaşmaması, ekmeğin kalitesi lisandan lisana yayılmıştır.
Somuncu Baba zamanını araştırdığımızda Anadolu’daki fırınların tek göz olduğunu gördük. Lakin Somuncu Baba’nın fırını ise iki gözdü.
Acaba Somuncu Baba neden iki gözlü bir fırın inşa etti?
Olayın en değerli kısmı burası.
Fırının iki gözlü olmasındaki sırrı bir Tasavvufi kuralın altında yatar.
Bu kural; herşey zıttı ile kaimdir.
Batini ve Zahiri fırının ortasından bir boru geçer.
‘Zahiri’ fırının üzerinde bir boru yuvası daha vardır.
Somuncu Baba odununu ‘batini’ fırında yakar.
Odun o fırında yandığına nazaran hem sıcaklık hem de duman oradan çıkmıştır. Buna en büyük kanıt fırının üzerinde oluşan duman isleridir.
Aktarılan, ısı bakıldığı vakit yalnızca ekmeğin üzerinin pişmesine imkan sağlayacaktır.
Kaya tuzu ile ısı, fırının bütün tabanına yayılır.
Cam kırığı ise somunun nemlenmemesi için yarar sağlamıştır.
Yaktığı ateşin dumanının insan sıhhatine ziyan vereceğini bildiği için ateşi öteki fırında yakıp, ekmeği öbür fırında pişirmiştir.
Somuncu Baba fırınının mantığı nitekim anlaşılabilseydi, Türkiye’nin endüstrileşmesi bugün öteki bir noktada olurdu.
Halbuki fırının gerçek sırrını çözmeye uğraşsalardı tahminen de sanayi ihtilalini bizler gerçekleştirecektik” diye açıklamışlardır”.
