21. yüzyılın birinci çeyreğinde demokratik taleplerle ortaya çıkan 8 Aralık Halk İhtilali, kendi geleceğini inşa etmeye hazırlanıyor. Geniş toplumsal kesitlerin ortak bir toplumsal amaç ile hareket ettiği bu ihtilalin demokratik ve birleşik bir Suriye inşa etmesi en değerli beklentiler arasında. Suriye’nin yeni lideri Ahmet Şara’nın seçimler ve anayasa üretim sürecine ait çizdiği çerçeve üzerinden yapılan tartışmalara da baktığımızda birtakım konuların gereğince anlaşılmadığı görülmektedir. Bir süreç içeren bu çerçevede, yaklaşık 4 yıl seçim yapılmayacak olması, Suriye’de yeni bir diktatörlük mü inşa edilecek üzere spekülasyonları da beraberinde getirmektedir.
Suriye ihtilaline yönelik tahlillere bakıldığında, oryantalistik imgelemin hakim bir bakış açısı olduğu görülmektedir. Başlarda, bayan ve seküler kıymetler üzerinden Suriye’nin Afganistan olup olmayacağı tarafındaki çerçeve vakitle Suriye’nin demokratik olamayacağı savına evrilmekte ve Suriye ile demokrasi fikri yan yana getirilmekten imtina edilmektedir. Halbuki Suriye İhtilali, milyonlarca insanın kendi geleceklerini tayin etme ismine, bölgesel aktörlerin müdahalesiyle kanlı bir iç savaşa evrilen vasattaki ısrarlı ve kararlı bir duruşun sonucudur.
Peki bu büyük toplumsal hareketlilik ve geniş bir mutabakatın, kısa vadede demokratik bir Suriye’ye evrilmesinin önünde hangi maniler kelam konusu? Ahmet Şara, Suriye’nin geleceğini neden bu türlü bir projeksiyon üzerinden şekillendirme anlayışında? Suriye Halk Devrimi’nin demokratik bir taban inşa etme sürecinin önündeki en büyük zorluk, mevcut demografinin Suriye’nin geleceğini şekillendirmede gereğince tesirli olamayacağı gerçeği. Hakikaten, 2011’den 8 Aralık’a kadar devam eden süreçte, nüfusun yaklaşık üçte ikisi yer değiştirmiş ve bu yer değiştirenlerin değerli kısmı de Suriye dışına çıkmıştır. Buradaki demografiyi manalı bir biçimde yansıtacak bir seçim olmaksızın Suriye’nin kendi geleceğini inşa etmesi de güç görünüyor.
Diğer bir zorluk da Suriye’nin iç savaş sürecinde önemli bir altyapı yetersizliği ve ekonomik mahrumluk ile malul olması. Mevcut ekonomik sıkıntılar ve altyapı yetersizlikleri de dikkate alındığında, Suriye dışındaki Suriyelilerin geri dönüşünün yalnızca siyasal şartlarla ilgili olmadığı görülecektir. Buna ek olarak nüfusu tatmin edecek iş alanlarının yokluğu da dönüş açısından değerli bir değişken olarak kendisini göstermektedir.
Mevcut pürüzlerden bir oburu de Suriye’de demografik mühendisliğin direkt sorumlusu olan YPG’nin varlığı. Birleşik bir Suriye’nin önünde mahzur olarak duran ve direkt global bir gücü ardına alarak bugüne kadar varlığını sürdüren YPG’nin tavrı da Suriye’nin geleceği açısından değerli olacaktır. Tüm bu parametreler, Suriye’deki geçişin bir sürece yayılmasının yanlışsız ve mecburî olduğu gerçeğini de göstermektedir.
Suriye ihtilali bütün bu özelikleriyle Mısır ve Tunus’tan da ayrılmaktadır. Hakikaten Tunus ve Mısır, Arap İhtilallerinin birinci meyveleri olmuş ve kısa müddette seçimler yoluyla demokratik bir yer inşa edilebilmiştir. Her iki ülkede, vakitle, demokratik kazanımları ortadan kaldıran teşebbüsler olsa da, demografik çeşitliliğin siyaset arenasına yansıdığı bir demokratik yer inşa edilmiştir. Tıpkı sonucu kısa mühlet içerisinde Suriye alanından beklemek ve Suriye’de bir an evvel seçim olmasını ummak, bu açıdan makul ve rasyonel bir talep olmaktan uzak.
Tüm bu nedenler ışığında düşünüldüğünde, Ahmet Şara’nın her fırsatta Suriye’ye yönelik ambargoların kaldırılması tarafındaki talebinin yerine getirilmesi, demokratik bir Suriye’nin teşekkülü için elzemdir. Bu sebeple Batı’dan Suriye’ye yönelik aralı ve oryantalist tenkitler yerine bir an evvel bu ambargoların kaldırılmasına yönelik efor sarf etmeleri ve demokratik Suriye’nin önündeki manilerin kaldırılmasına takviye olunması beklenmektedir.
Esas soru, Türkiye’de de kimi toplumsal bölümlerde gözlemlenen Suriye’nin geleceğine yönelik sıkıntılı bakış açısı. Bir ihtilalin demokrasi ile taçlanmasını beklemek ve bu mevzudaki zorlukları dikkate sunmak ile bir halkın demokrasi üretemeyeceği tezini özcü bir biçimde savunmak ortasında önemli bir fark var.
