Gazze’de soykırım durmuş olsa da Filistin’de işgal devam ediyor. Batı Şeria’da da tutuklamalar ve katliamlar sürat kesmiyor. Yani Filistin’de 75 yıldır devam eden zulümde değişen bir şey yok.
Sinemada Filistin’in varlığı konusu ise daima tartışıldı. İsrail zulmünün gereğince anlatılmadığı malum. Bu bizim kanaatimiz üzere görünebilir. Fakat yapay zeka uygulaması ChatGPT’ye de sorduk. “İsrail zulmü sinemada gereğince anlatılıyor mu” sorusu ile başlayan sohbetimizde şaşırtan karşılıklar aldık. ChatGPT de İsrail zulmünün sinemada gereğince anlatılmadığını düşünüyor. Hatta Batılı üretimlerin ikili standardına dikkat çekiyor.
Chat GPT’ye birinci sorumuz “İsrail zulmü sinemada gereğince anlatılıyor mu” oldu. Yanıta evvel Filistinli direktörlerle başladı ve “Yapıtlarında ekseriyetle işgalin ve savaşın getirdiği insanlık dramalarını, zorla yerinden edilme, ayrımcılık ve her gün karşılaşılan şiddeti vurgularlar” diye devam etti. Yuvarlak sözler kullansa da yapay zeka “İsrail’in zulmü, memleketler arası arenada gereğince gündeme getirilip anlatılmıyor üzere bir izlenim de oluşabiliyor” dedi.
Hollywood ve Batı medyasının tavrı da yapay zeka tarafından es geçilmiyor. “Batı Sineması ve İsrail’in Temsili” başlıklı paragrafta “Filistin sineması bu bahiste değerli bir noktada dursa da, Batı sineması, bilhassa Hollywood, çoklukla İsrail’i daha olumlu bir ışık altında gösteriyor” diyor. Chat GPT’ye nazaran İsrail’in Filistinlilere uyguladığı zulmü ya çok yüzeysel bir formda ya da bağlamdan koparılmış bir biçimde ele alınıyor. Hollywood imallerinde Filistinlilerin birçok vakit “terörist” olarak ya da olumsuz bir biçimde resmedildiği vurgulanıyor. Münasebetiyle Filistin halkının yaşadığı insanlık dramı yerine, daha çok politik bir çatışma olarak gösteriliyor.
“Ayrıca, ‘hasbara’ (İsrail’in memleketler arası alandaki imajını düzeltmek için yapılan propaganda) uğraşları da sinemaya yansıyabiliyor. Kimi imaller, Filistin’e dair anlatılacak olan kıssalara yer vermemek ya da olayı saptırmak için önemli bir baskı altına alınıyor.”
Elbette yapay zeka sorunuzu nasıl yönelttiğinize bağlı olarak karşılıklar veriyor. Sorumuzda “İsrail zulmü” dediğimiz için sağduyulu karşılıklar alıyor üzereyiz.
“Sonuç olarak, İsrail zulmü sinemada anlatılıyor, ama bu anlatımın derinliği, yanlışsız temsili ve milletlerarası seviyede yayılması hala değerli bir sıkıntı. Bu yüzden, Filistinli direktörlerin işlerini desteklemek ve onların seslerini duyurmak, sinema dünyasında bu cins temaların daha güçlü bir biçimde ele alınabilmesi için kritik bir adım.”
Türk Sinemasında Filistin’in yerini de sorduk. Karşılıklar fazla politik idi. Türk sinemacıların bu bahiste hassas olduğunu söyledi ve kıymetli imaller olduğunu tabir etti. Halbuki 2010’daki “Veda” (1917’deki Filistin’deki Osmanlı topraklarında geçen bu sinema, Mustafa Kemal Atatürk’ün Filistin halkıyla olan bağlantısını anlatırken, bir yandan da Filistin’deki halkın yaşadığı toplumsal baskıları ve sıkıntı vakitleri gözler önüne seriyor) ve 2017’deki Kut’ül Amare sinemasından bahsediyor yalnızca. Türkiye’de politik iktidarın Filistin konusunda çok hassas olduğunu da vurguluyor. Toplumsal olarak Filistin hassasiyetine de dikkat çekiyor.
Bu ortada soruyu yine her soruşumuzda farklı metinlerle karşılık geliyor. Temelde tıpkı şeyleri söylese de oturum açıp sorduğumuz ile oturum kapalıyken sorduğumuzda da farklı karşılıklar alıyoruz. Temelde ise İsrail zulmünü kabul eden bir muhataplık gözlemliyoruz.
